Πτυχιακή Εργασία
Η επανάληψη στο δημοσιογραφικό λόγο
- Εισαγωγή
Στην παρούσα εργασία εξετάζεται πώς χρησιμοποιείται το φαινόμενο της επανάληψης από τους συμμετέχοντες σε μια τηλεοπτική εκπομπή. Η τηλεοπτική εκπομπή που επιλέχτηκε παρουσιάζεται από την Τατιάνα Στεφανίδου με τίτλο «Αξίζει να το δεις». Η Τατιάνα Στεφανίδου παίρνει συνέντευξη από τη Νατέλα Ιντσουαίντσε, μητέρα του Άλεξ, που εξαφανίστηκε στις 23 Μαΐου 2006. Η εξαφάνισή του απασχόλησε για μεγάλο χρονικό διάστημα τόσο τα ελληνικά όσο και τα διεθνή δίκτυα ενημέρωσης. Η υπόθεση υπήρξε πρωτοφανής για τα ελληνικά δεδομένα. Η συνέντευξη πραγματοποιείται στις 25 Μαΐου 2009, δηλαδή τρία χρόνια μετά την εξαφάνιση του Άλεξ, με αφορμή τη δίκη που έγινε προκειμένου να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που απασχολούσαν τη μητέρα του.
Η Τατιάνα Στεφανίδου είναι Ελληνίδα δημοσιογράφος, που γεννήθηκε το 1970. Είναι απόφοιτη του Αρσάκειου. Έχει σπουδάσει στο School of Arts στο Αμβούργο και στο Εργαστήρι Ελευθέρων Σπουδών του τηλεοπτικού σταθμού ΑΝΤ1. Ως δημοσιογράφος ξεκίνησε την καριέρα της στην ΕΡΤ (Τμήμα Εξωτερικών Ειδήσεων) και παράλληλα παρουσίαζε δελτία ειδήσεων. Συνεργάστηκε με την εφημερίδα Απογευματινή, ενώ στη συνέχεια εργάστηκε στον ΑΝΤ1 παρουσιάζοντας δελτία ειδήσεων δίπλα στον Τέρενς Κουΐκ. Παράλληλα ήταν συμπαρουσιάστρια του Γιώργου Παπαδάκη στην εκπομπή «Καλημέρα Ελλάδα». Έπειτα παρουσίασε εκπομπές κοινωνικού σχολιασμού (κουτσομπολίστικες), ενώ τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχει στραφεί σε εκπομπές ενημερωτικού-κοινωνικού περιεχομένου. Τέλος, αξίζει να πούμε ότι πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν την δημοσιογραφική ιδιότητα της και την αποδέχονται μόνο ως παρουσιάστρια.(Τατιάνα Στεφανίδου- Βικιπαίδεια).
Το ερευνητικό μας ερώτημα όπως προαναφέρθηκε είναι το πώς χρησιμοποιείται το φαινόμενο της επανάληψης από τους συμμετέχοντες σε μια τηλεοπτική εκπομπή. Πρώτα από όλα θα εξηγήσουμε τι είναι επανάληψη και με ποιον τρόπο αλλά και για ποιο λόγο οι συνδιαλεγόμενες χρησιμοποιούν την επανάληψη. Συγκεκριμένα η δομή είναι:
Στις επόμενες ενότητες θα αναλύσουμε τα δεδομένα αναφερόμενοι με αντικειμενικότητα στο τι είναι δημοσιογραφικός λόγος, τι επανάληψη, ποια είναι τα είδη της και ποιες οι μορφές της με βάση τα επίπεδα της γλώσσας. Στην τέταρτη κατά σειρά ενότητα θα παρουσιάσουμε τα στοιχεία και θα αναπτύξουμε τα ευρήματα της εργασίας (ποιοτική και ποσοτική ανάλυση). Στη συνέχεια, θα μιλήσουμε για τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την ανάλυση, θα παρουσιάσουμε τις λειτουργίες που επιτελεί το φαινόμενο της επανάληψης σε σχέση με τους επικοινωνιακούς στόχους, ενώ παράλληλα θα παρουσιάσουμε τα επικοινωνιακά αποτελέσματα των μορφών επανάληψης. Επιπλέον, θα εξετάσουμε το πώς συνδέεται η επανάληψη με τις συμβάσεις του προφορικού λόγου. Τέλος, θα εξάγουμε συμπεράσματα βάσει του υλικού που μελετάμε στο πώς χρησιμοποιείται η επανάληψη.
- Δεδομένα και μεθοδολογία
Τα δεδομένα της παρούσας εργασίας αντλούνται από τον τηλεοπτικό δημοσιογραφικό λόγο της Τατιάνας Στεφανίδου που μαγνητοφωνήθηκε την 25η Μαΐου του 2009 κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής της εκπομπής με τίτλο «Αξίζει να το δεις» που μεταδόθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό ΑΝΤ1. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν προέρχονται από τον διάλογο μεταξύ Τατιάνας Στεφανίδου και Νατέλας και διαρκούν περίπου 33 λεπτά. Αφού απομαγνητοφωνήσαμε το μαγνητοφωνηθέν υλικό, μελετήσαμε τόσο το δημοσιογραφικό λόγο της Στεφανίδου στις ερωτήσεις που θέτει στην συνέντευξη, όσο και τις απαντήσεις που δίνει η συνομιλητής Νατέλα. Μετά την ανάγνωση και κατανόηση του κειμένου διαπιστώνουμε ότι η Τατιάνα Στεφανίδου χρησιμοποιεί την επανάληψη ως μέσο έκφρασης των συναισθημάτων της και περίτεχνα μπλέκει την ανθρώπινη με την δημοσιογραφική της φύση. Επιπλέον, παρατηρούμε απομαγνητοφωνώντας το κείμενο τις μορφές που παίρνει η επανάληψη από τον προφορικό στον γραπτό λόγο. Τέλος με επαγωγικούς συλλογισμούς οδηγούμαστε σε ασφαλή συμπεράσματα γύρω από τους σκοπούς που εξυπηρετεί η χρήση της επανάληψης.
- Ανάλυση δεδομένων
Στην εν λόγω ενότητα θα παρουσιάσουμε τι είναι δημοσιογραφικός λόγος κατά προσέγγιση, τι σημασία λαμβάνει το φαινόμενο της επανάληψης σε συνάρτηση με την συνοχή, ποια είναι τα είδη της επανάληψης και τέλος ποιες μορφές λαμβάνει στα επίπεδα της γλώσσας.
3.1. Δημοσιογραφικός λόγος
Μιλώντας κανείς για δημοσιογραφικό λόγο εννοεί ένα από τα είδη λόγου μαζικής επικοινωνίας, όπως είναι ο θεατρικός, ο πολιτικός, ο διαφημιστικός λόγος κ.ο.κ. Δημοσιογραφικός λόγος είναι αυτός που παράγεται και εκπέμπεται από το νόμιμα εντεταλμένο και επιφορτισμένο με το καθήκον της παραγωγής άτομο, δηλαδή το δημοσιογράφο (Χατζησαββίδης 2000: 23). Γνωρίζουμε επίσης ότι ο δημοσιογραφικός λόγος είναι δημόσιος λόγος, αφού οι πηγές του βασίζονται σε δημόσια γεγονότα. Σίγουρα αποτελεί ερευνητικό πεδίο για την επιστήμη της γλωσσολογίας αφού η μορφή του σε μια γλωσσική επικοινωνία καθορίζεται από τους όρους κάτω από τους οποίους πραγματοποιείται και εξελίσσεται αυτή όπως σχέση πομπού-δέκτη, γραπτού-προφορικού κ.ο.κ.
Σύμφωνα με τα παραπάνω ένας από τους στόχους του δημοσιογραφικού λόγου είναι να πείσει ότι το μήνυμα που μεταφέρει είναι έγκυρο, ενώ παράλληλα έχει σκοπό να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού. Προκειμένου τώρα να επιτύχει τα προηγούμενα χρησιμοποιεί διάφορα γλωσσικά φαινόμενα. Στο συγκεκριμένο υλικό που μελετάμε ο δημοσιογραφικός λόγος συνδέεται με την επανάληψη. Τους λόγους και το πώς θα το δούμε στη συνέχεια.
3.2. Η επανάληψη ως παράγοντας συνοχής
Ο όρος επανάληψη αναφέρεται στην επανάληψη γλωσσικών μονάδων που απαντούν σε όλα τα επίπεδα της γλώσσας (φωνολογικό, μορφολογικό, συντακτικό, σημασιολογικό και προτασιακό). Πρόκειται για ένα γλωσσικό φαινόμενο που εντοπίζεται τόσο στο γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο. Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη η επανάληψη ορίζεται ως «η κυμαινόμενη ποσοτικώς επανεμφάνιση στην πρόταση ή σε παρακείμενες προτάσεις λεξικών, σημασιολογικών και άλλων δομικών (συντακτικών, μορφολογικών, φωνολογικών)στοιχείων του λόγου» (1991: 61). Η επιλογή στοιχείων αποτελεί ελεύθερη επιλογή του ομιλητή και όταν δεν αντιμετωπίζεται ως υφολογικό ελάττωμα, τότε δηλώνει ως σχήμα λόγου έμφαση και επίταση (Κακριδή-Φερράρι 1998: 1).
Συνοχή είναι ο κειμενικός παράγοντας που ενδιαφέρεται για «τους τρόπους με τους οποίους τα συστατικά στοιχεία του επιφανειακού κειμένου συνδέονται αμοιβαία σε μια ακολουθία». Η συνοχή περιλαμβάνει όλα τα μέσα με τα οποία δηλώνονται επιφανειακές σχέσεις (γραμματικές συναρτήσεις και λειτουργίες που χρησιμοποιούνται για να επισημάνουν τη σύνδεση μεταξύ των στοιχείων). Στο επίπεδο της φράσης-πρότασης, η συνοχή επιτυγχάνεται μέσω γραμματικών συναρτήσεων έτσι ώστε να δημιουργείται ένα πλέγμα σχέσεων. Σε μεγαλύτερα κομμάτια λόγου χρησιμοποιούνται συνοχικοί παράγοντες οι οποίοι λειτουργούν ως δείκτες διαφόρων στοιχείων και δομών που επαναλαμβάνονται και ως δείκτες διαφόρων σχέσεων μεταξύ των γεγονότων. Ένας από αυτούς τους παράγοντες συνοχής είναι και η επανάληψη (Κουτσουλέλου-Μίχου 2004: 42)
Τα είδη επανάληψης που συντελούν στη συνοχή του κειμένου είναι σύμφωνα με τους de Beaugrande-Dressler (1981:52-53) τα εξής:
α) επανάληψη κατά λέξη στοιχείων ή δομών (ολική επανάληψη)
β) επανάληψη στοιχείων με σύγχρονη μεταβολή τους ως προς την τάξη που ανήκουν (μερική επανάληψη)
γ) επανάληψη του ίδιου εννοιολογικού περιεχομένου με διαφορετικό τρόπο έκφρασης (παράφραση)
δ) επανάληψη μιας δομής στην οποία προστίθενται καινούρια στοιχεία (παραλληλισμός)
Αξίζει να αναφέρουμε ότι η δομή της επανάληψης περιλαμβάνει δύο πόλους:
1) τον σταθερό και αμετάβλητο(ολόκληρη λέξη, πρόταση «λεξική επανάληψη», θέμα λέξης «μερική επανάληψη»,συντακτική δομή»παραλληλισμός», εννοιολογικό περιεχόμενο»παράφραση»)και
2) τον μεταβαλλόμενο(ως προς την τάξη των λέξεων»μερική επανάληψη», ως προς την έκφραση»παράφραση»και ως προς τη μορφή «παραλληλισμός»).
Στην κατά λέξη επανάληψη υπάγεται η λεξιλογική και η φωνολογική επανάληψη (Κουτσουλέλου-Μίχου 2004: 43-44).
3.3. Μορφές επανάληψης και επίπεδα γλώσσας
Για να εντάξουμε τις επαναλαμβανόμενες λέξεις θα πρέπει πρώτα να γίνει διαχωρισμός σε κατηγορίες με κριτήριο τη μορφή που παίρνουν τα επαναλαμβανόμενα στοιχεία και τη μορφή που παίρνει η συντακτική ενότητα σε σχέση με τον α’ όρο. Στην ουσία οι παρακάτω κατηγορίες αντιστοιχούν στα παραπάνω είδη επανάληψης. Οι κατηγορίες είναι οι εξής:
α. αυτούσια επανάληψη,
β. επανάληψη με προσθήκη στοιχείων,
γ. επανάληψη με αφαίρεση στοιχείων,
δ. διαφοροποιημένη/ σύνθετη επανάληψη (πολύπτωτον/ ομοιοτέλευτον),
ε. σημασιολογική και
στ. φωνολογική.
Με βάση τα παραπάνω το φαινόμενο της επανάληψης γίνεται εμφανές σε όλα τα επίπεδα της γλώσσας: το φωνολογικό-φωνητικό, το μορφολογικό, το λεξιλογικό, το συντακτικό και το σημασιολογικό επίπεδο, καθώς ανάλογα με το είδος η επανάληψη παίρνει και την ανάλογη μορφή στο εκάστοτε επίπεδο γλώσσας.
Το φωνολογικό επίπεδο αποτελεί «κλειστό σύστημα με πεπερασμένο αριθμό μονάδων σε κάθε γλώσσα» (Κακριδή-Φερράρι 1998: 61). Στην καθημερινή ομιλία η εμφάνιση φωνημάτων συχνά περνάει απαρατήρητη σύμφωνα με τους Beaugrande & Dressler (1981: 82). Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση η επανάληψη να είναι εμφανής, αλλά τυχαία και να μην εξυπηρετεί μια συγκεκριμένη λειτουργία.
Στον δημοσιογραφικό λόγο η φωνολογική επανάληψη βοηθά το κοινό να συμμετέχει σε αυτά που ακούει και κάνει τον λόγο του ομιλητή να έχει συνοχή. Ακόμα, η παρήχηση, η ομοιοκαταληξία, το μέτρο και ο ρυθμός είναι τρόποι μέσω των οποίων συντελείται η φωνολογική επανάληψη.
Το μορφολογικό επίπεδο μελετάται συνήθως μαζί με τις λεξιλογικές και συντακτικές επαναλήψεις ή με τις φωνολογικές επαναλήψεις. Ο Leech (1969) αναφέρεται σε δυο βασικά φαινόμενα μορφολογικής επανάληψης:
Α. πολύπτωτον: η επανάληψη μιας λέξης με διαφορετικές γραμματικές καταλήξεις ή, όπως αλλιώς ονομάστηκε από τους Beaugrande & Dressler (1981: 56-57), μερική επαναφορά. Η επανάληψη αυτή αφορά στο λεξικό μόρφημα της λέξης.
Β. ομοιοτέλευτον: η επανάληψη της ίδιας παραγωγικής ή κλιτικής κατάληξης σε διαφορετικές λέξεις. Η επανάληψη αυτή αφορά στο γραμματικό μόρφημα της λέξης.
Στο λεξιλογικό επίπεδο απαντά η πιο εμφανής και ανιχνεύσιμη, αλλά όχι τόσο εύκολη στην ανάλυση, λεξιλογική επανάληψη. Λέξεις οι οποίες παρουσιάζονται αυτούσιες αρκετές φορές αποτελούν την κατηγορία των αυτούσιων λεξικών επαναλήψεων. Επίσης, οι λέξεις μπορούν συχνά να επανεμφανίζονται με προσθήκη στοιχείων ή με αφαίρεση στοιχείων ή ως απλές λεξικές επαναλήψεις.
Στο συντακτικό επίπεδο η βασικότερη και πιο εμφανής επανάληψη είναι ο παραλληλισμός. Παραλληλισμός ονομάζεται «το φαινόμενο της επανεμφάνισης δομών ή επιφανειακών σχημάτων τα οποία συμπληρώνονται με διαφορετικές εκφράσεις» (Beaugrande & Dressler 1981: 57, 80). Κατά τον Jakobson (1996: 352) ο παραλληλισμός θεωρείται κύριο τέχνασμα των ποιητών. Συνεπώς, όταν ένας δημοσιογράφος χρησιμοποιεί τον παραλληλισμό ο λόγος του γίνεται πιο ποιητικός και σίγουρα όχι αντικειμενικός.
Τέλος στο σημασιολογικό επίπεδο παρατηρούμε ότι η επανάληψη αφορά στο επίπεδο του περιεχομένου και είναι δυσκολότερη ως προς τον εντοπισμό. Ταυτίζεται
με την παράφραση, δηλαδή την «επανεμφάνιση του περιεχομένου με αλλαγή της έκφρασης» (Beaugrande & Dressler 1981: 58). Η σημασιολογική επανάληψη χρησιμοποιείται κυρίως ως τρόπος κατανόησης του πρώτου όρου, ως διευκρίνιση.
- Ανάλυση των δεδομένων
Αρχικά ο στόχος ήταν να μελετήσουμε αποκλειστικά για ποιο λόγο και με ποιο τρόπο ένας δημοσιογράφος χρησιμοποιεί μέσα στο λόγο του την επανάληψη. Ωστόσο, απομαγνητοφωνώντας τη συνέντευξη βλέπουμε ότι μεγάλη σημασία έχει και ο λόγος του συνομιλητή. Έτσι παρακάτω θα αναλυθεί το κείμενο που είναι μια συνομιλία μεταξύ της Τατιάνας Στεφανίδου και της Νατέλας Ιντσουαίντσε. Το κείμενο βρίσκεται στο τέλος της εργασίας σε μορφή παραρτήματος.
Παρακάτω, αφού αρχικά επισημάναμε πάνω στο κείμενο, θα αναλύσουμε τις επαναλαμβανόμενες λέξεις και φράσεις, κατατάσσοντάς αυτές στο ανάλογο είδος επανάληψης που ανήκουν σύμφωνα με τη θεωρία. Με αυτό τον τρόπο θα οδηγηθούμε στην απάντηση του ερευνητικού μας ερωτήματος που είναι το πώς χρησιμοποιείται από τους συμμετέχοντες σε μια τηλεοπτική εκπομπή το φαινόμενο της επανάληψης. Στη συνέχεια, αφού παρουσιάσουμε τα στοιχεία σε ποσοστά θα εξάγουμε συμπεράσματα ως προς τη χρήση της επανάληψης. Τέλος θα επισημάνουμε και τις λειτουργίες που επιτελεί η επανάληψη δομικών στοιχείων.
4.1. Ποιοτική ανάλυση
Η ποιοτική ανάλυση που γίνεται παρακάτω αφορά επαναλαμβανόμενες λέξεις και φράσεις που συναντάμε μέσα στο κείμενο. Κατατάσσουμε τα στοιχεία αυτά σε τέσσερις ομάδες, ανάλογες με τα είδη επανάληψης.
►ολική επανάληψη ► λέξεις και φράσεις
| Επανάληψη κατά λέξη στοιχείων ή δομών.
Αυτούσια επανάληψη. |
□ Ευχαριστώ
□ Πάρα πολύ □ Ναι □ Όχι □ Ήθελα □ Ξέρεις □ Υπήρξαν □ Σκέφτομαι □ Πραγματικά □ Υπόθεση □ Ιστορία □ Τρία χρόνια □ Τα όσα □ Σιωπή □ Αξιοπρέπεια □ Ίσως □ Δικαστήριο □ Μερικές φορές □ Ας πούμε □ Είμαι □ Απλός άνθρωπος □ Σου αξίζει □ Απαγωγή □ Απόφαση □ Σκεφτόμουνα □ Η πιο □ Σήμερα □ Εκπομπή □ Παγκόσμια ημέρα □ Πολύ □ Τι θα γίνει μετά □ Ούτε □ Μέρα □ Δηλαδή □ Ύποπτο και περίεργο □ Περίπτωση □ Πήρε □ Μέχρι κι αυτό άκουσε □ Παιδί □ Γυναίκα □ Συνέντευξη τύπου □ Τον εαυτό σου □ Τελικά □ Βασικά □ @@@(φωνολογική) □ Τερατώδεις □ Πράγματα □ Τι □ Λέει □ Κάτι τέτοιο □ Απ’ τους κατηγορούμενους □ Εξοργίστηκα □ Ήταν γνωστή η ιστορία □ Τώρα □ Μόνο □ Τρόπος □ Τηλέφωνα □ Κινητά □ Εκεί □ Έτσι □ Να την πούμε □ Να σε ρωτήσω κάτι; □ Αντοχή □ Ο άντρας σου □ Εταιρία □ Αριθμός □ Κρατούσαμε τυπική θέση □ Κλειστό θυρών □ ΑΝΤ1 □ Βγάζει □ Να κάνεις ερώτηση □ Απάντησαν □ Καθόμουνα □ Χαμόγελο του παιδιού □ Ακριβώς □ Κάτι □ Προσβολή □ Μητέρα □ Δεν αγαπούσες το παιδί σου □ Παμψηφεί □ Τι θέλουν; □ Άκουγα □ Πολίτης □ Ανήλικους □ Βεβαίως □ Είπαμε □ Διαδικασία □ Τι αντίδραση να περιμένω? □ Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί □ Ίσως κάτι θα μάθω □ Το σπίτι σου □ Στη δουλειά σου □ Δεν τους ήξερα □ Έχουμε □ Τι □ Μετά τι □ Σε προκαλούσαν □ Δεν έτρεχαν □ Δεν χρειαζόταν □ Τώρα πλέον έμαθα □ Γιατί, διότι, γι’ αυτό □ Κάτι □ Αυτό είναι □ Είπαν τίποτα □ Νωρίτερα □ Τι έχουν να πούνε σ’ αυτή την άμοιρη □ Το είχες κάνει □ Με μισούν □ Τηλεόραση □ Δεν έχω να την πω □ Όταν □ Μάλιστα □ Αλλά □ Αισθάνομαι…ότι □ Τι έγινε □ Τελικά □ Λύτρωση □ Τι το έκαναν; □ Δικαιοσύνη □ Μη σκοπούμενη θανατηφόρα σωματική βλάβη και περιύβριση νεκρού □ Ο πόνος □ Που πέρασες □ Δεν βρήκε τον τρόπο □ Άσχημα □ Όποτε ήξερα □ Τι σχέση έχει; □ Απλώς □ Νατέλα μου (κλητική προσφώνηση) □ Η δική σου □ Πρέπει να είμαι □ Κατάλαβα □ Μετά μου είπανε □ Απίστευτα πράγματα □ Πληγώθηκες εσύ μ’ αυτά □ Πώς το αντέξατε; □ Μ’ αυτό τον τρόπο □ Το κάνεις με το βλέμμα □ Για το θέμα αυτό □ στιγμή □ Πρώτη □ Κάποια □ Ότι □ Σε πολέμησαν □ Τόλμησαν □ Δεν τελείωσε □ Ξανά □ Όμως □ Δεν ξέρω □ Υπομονή □ Άλλος □ Πλέον □ Κατά λάθος □ Ποτέ □ Να ομολογήσουν □ Άνθρωπος □ Ο κόσμος □ Είναι δυνατόν; □ Μπαίνει □ Πέντε □ Που σε |
►μερική επανάληψη ►λέξεις και φράσεις ►μεταβολή
| Επανάληψη στοιχείων με σύγχρονη μεταβολή τους ως προς την τάξη που ανήκουν.
Διαφοροποιημένη ή σύνθετη επανάληψη (πολύπτωτον ή ομοιοτέλευτον). |
□ Αισθάνομαι
□ αποφάσισαν □ προβλέπω □ Μας περιμένει □ Μίλησες □ Πάρα πολύ □ Άρρωστη □ Εξαφανισμένα παιδιά
□ Ήσουνα □ Αντιμετωπίστηκε □ Κατηγορούμενοι □ Περίπτωση □ Παγκόσμια □ Ξέρεις □ Ελλάδα □ Στο είπαν □ Εκπομπή □ Ένας □ Ανήλικοι □ Ύποπτη □ Υπονόησαν □ Κάποιοι □ Να το καταλάβω □ Αντοχή □ Εταιρία □ Δικαστήριο □ Αθώοι □ Και τι δεν άκουσες □ Και τι θέλετε □ Δεν αγαπάς □ Δεν είσαι □ Τι είπαν □ Τρία □ Αρχή □ Μήνυση □ Όταν τους συναντούσα □ Στη δουλειά σου □ Κοινωνία □ Καθόντουσαν □ Άκουγα □ Πρόκληση □ Μεταξύ τους, σας □ Κοίταξε □ Με μισούν □ Θα έλεγα, θα πω □ Στενοχωριόμαστε □ Λεξούλα □ Σκότωσαν □ Εγώ □ Ισορροπία □ Πληγή □ Υπομένω □ Ισχυρισμοί □ Άνθρωπος □ Σιωπή □ Πρωτορωτήσω □ Διασκεδάστηκε □ Διακόπτει τη διαδικασία □ Πληγή |
□ Αισθανόμουνα
□ Η απόφαση □ προβλεπόμενη □ Μας περιμένουν □ Μιλούσες □ Πάρα πολλά □ Αρρώστησα □ Παιδιά που εξαφανίστηκαν □ Είσαι □ Αντιμετώπιζα □ Κατηγορήσουν □ Περιπτώσεις □ Παγκοσμίως □ Ξέρετε □ Έλληνας □ στο είχαν πει □ Εκπομπές □ Έναν □ Ανήλικους □ Ύποπτες, υποψίες □ Υπονοούμενο □ Κάποιους □ Να το καταλάβετε □ Αντέξατε □ Εταιρίες □ Δικαστήρια □ Αθωώθηκαν □ Και τι δεν ακούσαμε □ Και τι θέλουν □ Δεν αγαπούσες □ Δεν ήσουν □ Τι ειπώθηκε □ Τρείς □ Αρχές □ Μηνύσεις □ Όταν τους συναντούσες □ Τις δουλειές σου □ Κοινωνική □ Κάθισαν □ Ακούστηκε □ Προκαλούσαν □ Μεταξύ μας □ Κοιτούσαν □ Σε μισούν □ Λέω, είπα □ Στενοχωρημένοι □ Λέξεις □ Σκοτώσουν □ Για μένα □ Ισορροπημένη □ Πληγώθηκες □ Υπομονή □ Ισχυρισμούς □ Ανθρώπινη □ Σιώπησες □ Πρώτη ερώτηση □ Διασκέδαζαν □ Διακόπτεται η διαδικασία □ Πλήγωσαν |
►παράφραση ►λέξεις και φράσεις που έχουν ίδια σημασία
| Επανάληψη του ίδιου εννοιολογικού περιεχομένου με διαφορετικό τρόπο έκφρασης.
Σημασιολογική επανάληψη. |
□ Δεν μιλάς
□ Αισθάνομαι □ Να τα μάθει □ Ιστορία □ Απλός άνθρωπος
□ Θα σχολιάζουν
□ Δασκάλα, καθηγήτρια μουσικής □ Αντιμετώπιζα δύο πληγές □ Γονείς
□ Θα με ωφελήσει
□ Κατηγορείσαι □ Δολοφονία του παιδιού σου □ Μέσω της δικαιοσύνης □ Αρχές □ Γυναίκα ελευθέρων ηθών □ Να βρεις το δίκιο σου □ Να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή □ Στο μυαλό μου
□ Είπε κάτι τέτοιο
□ Εξοργίστηκα
□ Πως □ Δεν είναι γνωστή □ Παμψηφεί
□ Είναι αθώοι □ Πολίτης που δεν έχει λεφτά □ Ήρθα αντιμέτωπη □ Πως είναι τα πρόσωπα τους □ Με σκοπό □ Εξοργιστώ
□ Το έβλεπα στην τηλεόραση □ Δεν χρειαζόταν □ Με αυθάδεια □ Με προκαλούσαν □ Παίζουν □ Χωρίς να το θέλουν □ Γίνεται δίκη □ Δεν φεύγει ποτέ □ Έχασες το παιδί σου □ Πέντε παιδιά □ Τι έγινε □ Γεγονός □ Προξένησαν τραύμα □ Διανοηθώ □ Πολύ άσχημα □ Να τους πιέσει
□ Δεν είχες υποχρέωση □ Ο σύζυγος σου □ Η ζωή □ Γινόμουν άρρωστη □ Τη σχέση σας □ Τι νόημα □ Σε καλή ψυχολογική κατάσταση □ Καλά □ Εμείς
□ Υπήρχε απάντηση από την αστυνομία
□ Νωρίτερα |
□ Έχεις επιλέξει τη σιωπή
□ Νιώθω □ Να τα γνωρίζει □ Υπόθεση □ Ανθρώπινες αδυναμίες
□ Κάθε λέξη θα μπει στο μικροσκόπιο □ Διδάσκεις
□ Πληγώθηκα
□ Οικογενειακό περιβάλλον
□ Τα συμφέροντα μου □ Είσαι ύποπτη □ Σκότωσαν το παιδί σου □ Μέσω της δικαστικής οδού □ Αστυνομία □ Σε αγόρασε
□ Να δικαιωθείς □ Να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά □ Στον εγκέφαλο μου
□ Υπονόησε κάτι τέτοιο
□ Ανέβηκε ο θυμός
□ Με ποιο τρόπο □ Δεν μαθεύτηκε □ Απ’ όλους
□ Αθωώθηκαν □ Πολίτης σε δεύτερη μοίρα □ Τους συνάντησα □ Δεν τους ήξερα
□ Αποσκοπούσαν □ Θα γίνω πυρ και μανία □ Διάβαζα δημοσιεύματα □ Είναι ανώφελο □ Με θράσος □ Με πρόκληση □ Έχουν σημασία □ Μη σκοπούμενη, κατά λάθος □ Κάνω δικαστήριο □ Δεν ξεπερνιέται ποτέ □ Εξαφανίστηκε το παιδί σου □ Πέντε ανήλικοι □ Τι συνέβη □ Συμβάν □ Σκότωσαν □ Καταλάβω □ Όχι πολύ βολικά □ Να τους αναγκάσει □ Δεν έπρεπε
□ Ο άντρας σου □ Η ύπαρξη □ Αρρώστησα □ Μεταξύ σας □ Τι σημασία □ Ήρεμη
□ Βολικά □ Εγώ και οι δικηγόροι μου □ Η αστυνομία έκανε δηλώσεις
□ Στον πρόλογο της εκπομπής |
►παραλληλισμός ► λέξεις και φράσεις με προσθήκη ή αφαίρεση
| Επανάληψη μιας δομής στην οποία προστίθενται καινούρια στοιχεία.
Επανάληψη με προσθήκη ή αφαίρεση στοιχείων. Συντακτική επανάληψη.
|
□ Σου αξίζει
□ Θα ήθελα να
□ Η πιο μεγάλη
□ Είμαι απλός άνθρωπος
□ Δεν είμαι ούτε πολιτικός…
□ Υποστηρίζεις τον εαυτό σου ας πούμε
□ Μια συνέντευξη τύπου για το θέμα
□ Έχουν ειπωθεί τόσα πολλά…
□ Το ψάξανε την πρώτη μέρα □ Υπονόησε κάποιος κάτι τέτοιο; □ Πρώτη φορά εξοργίστηκα τόσο πολύ □ Λέει □ Αυτό στο είπαν στο δικαστήριο
□ Πρώτη φορά το είχα ακούσει □ Έχεις σκοτώσει τον υιό σου
□ Δεν ξέρω με ποιο τρόπο ήρθα στην Ελλάδα □ Να την πούμε την ιστορία με τα κινητά □ Που τον έπιασα στο δρόμο □ Ότι κάποιοι υπονόησαν, ότι εσύ κάτι ήξερες □ Έβλεπαν □ Ύποπτο και περίεργο
□ Ότι ο άντρας σου εμπλεκόταν σ’ αυτή την ιστορία
□ Το δικαστήριο ήταν κλειστό θυρών, έτσι; □ Κάποια ύποπτη κίνηση είχε κάνει με το κινητό □ Εμείς κρατούσαμε τυπική θέση
□ Σ’ αυτά τα τρία χρόνια □ Βγάζει κινητό
□ Να έχεις σκοπό να προσβάλλεις τον άλλον
□ Να κάνεις ερώτηση
□ Και τι θέλουν
□ Μητέρα είμαι □ Είναι μια τελείως διαφορετική υπόθεση □ Δεν αγαπάς
□ Ειπώθηκε αυτό □ Αθωώθηκαν παμψηφεί □ Βασικά καθόμασταν □ Δεν μιλάς
□ Η ιστορία με τα τηλέφωνα
□ Τι ώρα πήρε
□ Πότε μίλησε
□ Έκανα δικαστήριο
□ Κατάλαβα ότι δεν μπορείς να βρεις το δίκιο σου □ Αυτόματα μπαίνει
□ Κάποιος που έχει αρμοδιότητες □ Δηλαδή τι αντίδραση να περιμένω; □ Έμενα πάρα πολύ κοντά □ Μετά τι; □ Έχουμε δικαστήριο □ Είπαμε □ Δεν χρειάζεται να □ Αν δεν το είχες κάνει □ Άλλος με πρόκληση □ Α, έγιναν και νωρίτερα; □ Τεράστια υπομονή □ Τι, τι έχω να χάσω; □ Πολύ δύσκολα □ Όταν τους ρώτησε ο δικαστής □ Τι έχετε να πείτε σ’ αυτή την άμοιρη; □ Κανείς δεν απάντησε □ Δεν είπαν τίποτα; □ Το έκαναν επειδή με μισούν □ Το πρώτο που θα έλεγα είναι □ Εγώ περίμενα μια λεξούλα □ Ξέρεις τι αισθάνομαι □ Η απόφαση του δικαστηρίου λέει
□ Δεν βρήκε ποτέ μια λύτρωση
□ Ο πόνος δεν φεύγει ποτέ □ Η δικαιοσύνη λέει
□ Η μάνα αυτή δεν βρήκε ποτέ □ Τι έκαναν αυτό το παιδί; □ Το σκότωσαν κατά λάθος
□ Το δικαστήριο κάθισε να ακούσει όλους αυτούς τους ισχυρισμούς □ Και για μένα έλεγαν και για την οικογένεια μου □ Πρέπει να είμαι ήρεμη □ Ήταν άσχετοι
□ Δηλαδή πως το αντέξατε; □ Η δική σου ζωή τι σχέση έχει;
□ Είμαστε ενοχλημένοι □ Ότι εγώ ξέρω κάτι
□ Απίστευτα πράγματα άκουγα |
□ Αυτό είναι που σου αξίζει
□ Όλα αυτά θα ήθελα να □ Η πιο μεγάλη, η πιο ζεστή □ Είμαι απλός άνθρωπος, είμαι απλός πολίτης □ Δεν είμαι ούτε διανοούμενη, ούτε κάποιος… □ Δεν ξέρω με ποιο τρόπο μπορείς να υποστηρίζεις τον εαυτό σου
□ Σήμερα στη συνέντευξη τύπου και έχουμε να πούμε πολλά για το θέμα αυτό □ Έχουν ειπωθεί τόσα πολλά, τόσα αντιφατικά, έχουν ειπωθεί τόσα… □ Το ψάξανε τη δεύτερη μέρα □ Είπε κάτι τέτοιο; □ Δεν μπορώ να πω πως εξοργίστηκα
□ Εσύ λέει έχεις… □ Αυτό στο είχαν πει πριν το δικαστήριο □ Πρώτη φορά που το άκουσα εκεί □ Ναι, ότι εσύ σκότωσες τον υιό σου □ Δεν ξέρω τι θα έκανα εκεί πέρα, δεν ξέρω □ Να την πούμε
□ Και τον ρώτησα
□ Κάποιοι υπονόησαν ότι ο άντρας σου □ Σας έβλεπαν □ Ύποπτο και περίεργο κινητό
□ Ότι ο άντρας σου εμπλεκόταν στην ιστορία με τα κινητά □ Ε, μόνο κλειστό θυρών δεν ήταν
□ Κάποιες κινήσεις είχε κάνει από το κινητό
□ Εγώ και οι δικηγόροι μου κρατούσαμε τυπική θέση □ Τρία χρόνια πριν κιόλας □ Δεν βγάζει σταθερό □ Αποσκοπούσαν να με προσβάλουν
□ Άλλο να κάνεις ερώτηση
□ Τι θέλουν, θέλουν να □ Δεν είσαι μητέρα □ Είναι μια άλλη υπόθεση
□ Δεν αγαπούσες το παιδί σου □ Τι ειπώθηκε □ Είναι αθώοι και μάλιστα παμψηφεί □ Τρείς μήνες καθόμασταν □ Δεν μίλησες ως τώρα □ Η ιστορία με τα τηλέφωνα, με τα κινητά □ Ποιος πήρε, πότε πήρε □ Γιατί μίλησε
□ Έκανα δύο δικαστήρια □ Εγώ νομίζω ότι μπορείς να το βρεις □ Μπαίνει σε δεύτερη μοίρα □ Που έχει δύναμη, που έχει μέσα □ Τι αντίδραση να περιμένω απ’ αυτούς; □ Έμενες κοντά
□ Τι; □ Έχουμε το ένα, έχουμε το άλλο □ Είπαμε πριν □ Δεν χρειαζόταν να τρέχουν □ Αν το είχες κάνει, θα έλεγες □ Άλλος με αυθάδεια □ Ναι, ήταν και νωρίτερα □ Δουλική υπομονή □ Δεν έχω να χάσω τίποτα □ Πολύ άσχημα □ Όταν λοιπόν τους ρώτησε □ Τι έχετε να πείτε σ’ αυτή τη γυναίκα; □ Κανείς
□ Δεν σου είπαν τίποτα; □ Και αυτοί με μισούν □ Θα έλεγα
□ Εγώ περίμενα το παιδί μου □ Αισθάνομαι ότι
□ Η απόφαση λέει.. Αυτό λέει η απόφαση! □ Μέσα στο δικαστήριο έρχεται μια λύτρωση
□ Δεν ξεπερνιέται ποτέ □ Να τους αναγκάσει η ελληνική δικαιοσύνη
□ Δεν έμαθε ποτέ
□ Τι το έκαναν μετά; □ Του προξένησαν ένα τραύμα κατά λάθος
□ Τι νόημα είχαν αυτοί, αυτοί οι ισχυρισμοί για την εξέλιξη
□ Και για τον άντρα μου και για ποιόν δεν έλεγαν □ Πρέπει να είμαι ισορροπημένη □ Ήταν άσχετοι με την υπόθεση □ Πως το αντέξατε όλο αυτό; □ Η δική σου προσωπικότητα τι σχέση έχει; □ Είμαστε στενοχωρημένοι □ Ξέρω κάτι σε σχέση με την υπόθεση; □ Απίστευτα πράγματα |
4.2. Ποσοτική ανάλυση
Τα ποσοστά που θα παρουσιαστούν στη συνέχεια βασίζονται στον αριθμό εμφάνισης του εκάστοτε είδους μέσα στο κείμενο.
| Είδη επανάληψης | Συχνότητα | Ποσοστό (%) |
| Ολική επανάληψη | 160 | 44,95% |
| Μερική επανάληψη | 60 | 16,85% |
| Παράφραση | 56 | 15,73% |
| Παραλληλισμός | 80 | 22,47% |
| Σύνολο | 356 | 100 |
- Συζήτηση
Σύμφωνα με τα παραπάνω βλέπουμε ότι η ολική επανάληψη είναι αυτή που κυριαρχεί κατά κύριο λόγο στο κείμενο. Η Τατιάνα Στεφανίδου και η Νατέλα Ιντσουαίντσε χρησιμοποιούν την κατά λέξη επανάληψη δομών και στοιχείων προκειμένου να πραγματοποιήσουν ένα διάλογο που να έχει συνοχή. Χρησιμοποιούν βέβαια και παραλληλισμούς προκειμένου να είναι πειστικός ο λόγος τους. Σε περίπου ίδιο ποσοστό χρησιμοποιούν την μερική επανάληψη και την παράφραση.
Τα συμπεράσματα που εξάγονται από τα παραπάνω είναι:
Παρατηρείται διαφορά μεταξύ προφορικού και γραπτού λόγου. Η επανάληψη στον προφορικό λόγο λειτουργεί ως ανατροφοδότηση με τον αποδέκτη του μηνύματος. Η μια δανείζεται λέξεις και εκφράσεις της άλλης μεταφέροντας αυτές είτε αυτούσια είτε παραλλαγμένες. Όταν απομαγνητοφωνήσαμε τη συνέντευξη είδαμε ότι στον γραπτό λόγο η επανάληψη λειτουργεί ως κειμενικός δείκτης δημιουργώντας έτσι έναν υποτακτικό λόγο. Αξίζει να σημειώσουμε τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ του προφορικού και του γραπτού λόγου. Στον πρώτο έχουμε συντακτική χαλαρότητα, δυσχέρειες ροής και αοριστίες, ενώ στον δεύτερο συντακτική ακρίβεια, ακεραιότητα και ακρίβεια αντίστοιχα.
Τονίζοντας τις διαφορές μεταξύ προφορικού και γραπτού λόγου η Οchs (1979: 51-80) παρατηρεί δύο πόλους, αυτόν του απροσχεδίαστου-προφορικού που είναι άμεσος και λαμβάνει υπόψη το περιβάλλον και εκείνον του προσχεδιασμένου-γραπτού που αποσυνδέεται από το περιβάλλον και είναι έμμεσος. Στο κείμενό μας ωστόσο συμβαίνει το εξής: Η Τατιάνα φαίνεται να κατευθύνει τη Νατέλα ως προς αυτά που θα πει, φαίνεται να κατευθύνει το τηλεοπτικό κοινό ως προς αυτά που θα πιστέψει και γενικότερα ο λόγος της αν και προφορικός φαίνεται προσχεδιασμένος. Με λίγα λόγια χρησιμοποιεί επαναλήψεις έτσι ώστε να υπάρχει μια ακριβέστατη ροή και μια πειστική παρουσία των λεγομένων της. Σίγουρα για λόγους τηλεοπτικής πειθούς το κείμενο και ο λόγος της προσχεδιάστηκαν έτσι ώστε να φαίνονται απροσχεδίαστα. Βέβαια η επανάληψη έχει άλλο στόχο στον προφορικό λόγο και άλλον στο γραπτό. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ομιλητές υψηλής μόρφωσης χρησιμοποιούν περισσότερο χαρακτηριστικά γραπτού λόγου, ενώ οι ομιλητές που προέρχονται από την εργατική τάξη χαρακτηριστικά προφορικού.
Πιο πάνω αναφέρθηκε ότι η Τατιάνα Στεφανίδου κατευθύνει τη Νατέλα και το κοινό. Με τη χρήση της επανάληψης η Στεφανίδου διαμορφώνει στον λόγο της θεματικές ενότητες. Τα επαναλαμβανόμενα στοιχεία βοηθούν τους ομιλητές έτσι ώστε να μην ξεφεύγουν από το θέμα και το κοινό να αντιλαμβάνεται επακριβώς για ποιο θέμα μιλάνε. Έτσι ο λόγος αποκτά μια ροή αφού η επανάληψη των λέξεων και φράσεων εξαντλεί το εκάστοτε θέμα με το οποίο ασχολούνται.
Με την επανάληψη ο λόγος γίνεται πιο πειστικός. Ο τηλεθεατής ή ακροατής χωρίς να το καταλαβαίνει κρατάει αυτά που βλέπει ή ακούει να επαναλαμβάνονται όπως ακριβώς συμβαίνει και στον διαφημιστικό λόγο. Η επανάληψη αποτελεί μέσο πειθούς και στον δημοσιογραφικό λόγο.
Ο δημοσιογραφικός λόγος δεν είναι ούτε λογοτεχνικός, ούτε θεατρικός, ούτε επιστημονικός. Ο δημοσιογραφικός λόγος τόσο προφορικός όσο και ο γραπτός δεν είναι σε καμιά περίπτωση καθημερινός προφορικός λόγος. Ο καθημερινός λόγος είναι ελλειπτικός και συχνά πολύ υπαινικτικός. Ο καθημερινός προφορικός λόγος και ο δημοσιογραφικός λόγος υπηρετούν δυο διαφορετικά είδη επικοινωνίας, ο πρώτος πιο άμεσος και ο δεύτερος πιο έμμεσος (Χατζησαββίδης 2000: 31). Άμεση σχέση έχει ο δημοσιογραφικός λόγος με τους πομπό και δέκτη του μηνύματος. Συγκεκριμένα ο δημοσιογραφικός λόγος ανάγει τον δέκτη σε κριτή του πομπού. Επίσης ο πομπός μέσω του δημοσιογραφικού λόγου ενημερώνει, πληροφορεί τους εκάστοτε δέκτες.
Ο ρόλος του πομπού ανήκει στην Τατιάνα Στεφανίδου ενώ δέκτες είναι τόσο η Νατέλα, όσο και το κοινό. Με την επανάληψη επιτυγχάνεται η συνοχή του λόγου και του κειμένου αντίστοιχα. Οι σημασίες που αναφέρονται αποκτούν αλληλουχία, ενώ ο λόγος γίνεται κατανοητός. Ακόμη η επανάληψη συνδέεται με την καταστασιακότητα που αφορά τους παράγοντες που καθιστούν ένα κείμενο συναφές σε μια κατάσταση. Ο λόγος διευκρινίζει και αλλάζει μια κατάσταση, αφού σχετίζεται με την προθετικότητα.
Τα επαναλαμβανόμενα στοιχεία βοηθούν τον πομπό να μεταδώσει ένα κείμενο συνοχικό και συνεκτικό, σχεδιασμένο και οργανωμένο να υλοποιεί τις προθέσεις του. Συμβάλουν στην στάση των δεκτών έτσι ώστε το κείμενο να γίνεται αποδεκτό ως συνοχικό και συνεκτικό και ο λόγος να έχει χρησιμότητα και για τους ίδιους.
Δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στο καταστασιακό περιβάλλον. Μην ξεχνάμε ότι η συνέντευξη πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής εκπομπής. Οι συνομιλητές θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τη φύση του κοινού που παρακολουθεί την εκπομπή, τα άτομα στα οποία οι ίδιοι θέλουν να απευθυνθούν και τις κοινωνικές συνθήκες που ισχύουν. Με αυτό τον τρόπο θα καταφέρει ο λόγος να έχει απήχηση και επιτυχία.
Τέλος η Τατιάνα Στεφανίδου και η Νατέλα συνδυάζουν διάφορα είδη επανάληψης μαζί έτσι ώστε να δημιουργούν την εντύπωση ότι τα λόγια τους διαφέρουν μεταξύ τους. Ο λόγος έτσι αποκτά μια ιδιόμορφη ποικιλία, η οποία γίνεται αντιληπτή τόσο στην γραπτή όσο και στην προφορική του μορφή.
- Λειτουργίες της επανάληψης
Οι λειτουργίες της επανάληψης ποικίλλουν στα διάφορα κειμενικά είδη. Στον προφορικό λόγο η επανάληψη λειτουργεί ως προβολή-έμφαση, συγκινησιακή ένταση, συμφωνία, ένδειξη παρακολούθησης, διευκρίνιση ή διαφωνία, σύνδεση και απεικονιστικότητα. (Κακριδή-Φερράρι 1998: 56) Σε προφορικές αφηγήσεις η επανάληψη αποτελεί δείκτη αξιολόγησης και αφηγησιμότητας και διάκρισης μονάδων. (Κουτσουλέλου-Μίχου 2004:58) Στον δημοσιογραφικό λόγο βασικές λειτουργίες επανάληψης είναι η έμφαση, η απομνημονευτικότητα, βιωματικές συνδέσεις, εστίαση προσοχής και αύξηση πληρηφορητικότητας. (Κακριδή-Φερράρι 1998:99) Δευτερεύουσες είναι οι λειτουργίες που απαντούν στον προφορικό λόγο για να δοθεί η εντύπωση αυθόρμητου και όχι προσχεδιασμένου λόγου. Στον επιστημονικό λόγο οι λειτουργίες είναι η ακρίβεια νοημάτων, η αποφυγή ασάφειας ή αμφισημίας, αποσαφήνιση ορολογίας και εξοικείωση με νέες έννοιες. Κοινή κειμενική λειτουργία είναι η συνοχική σύνδεση (Κακριδή-Φερράρι 1998: 108).
Σύμφωνα με το διαχωρισμό σε ομάδες ή τύπους της Κακριδή (1998: 240-241), η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τις λειτουργίες της προβολής-έμφασης, της συγκινησιακής έντασης, της ένδειξης παρακολούθησης και της διαφωνίας. Το κοινό στοιχείο των παραπάνω είναι ότι ο κάθε φορά επαναλαμβανόμενος δεύτερος όρος επενεργεί πάνω στον πρώτο όρο με συγκεκριμένο τρόπο με τη μορφή σχολίου που αναφέρεται στον πομπό, στον δέκτη καθώς και στο ίδιο το μήνυμα.
Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει τη λειτουργία του θορύβου. Η επανάληψη επενεργεί στον πρώτο όρο εξαιτίας εξωτερικών και ανεξάρτητων λόγων, δηλαδή ως απαραίτητη προυπόθεση για την περαιτέρω επικοινωνία
Τέλος η τρίτη ομάδα περιλαμβάνει την απεικονιστική και τη συνδετική λειτουργία της επανάληψης. Η επανάληψη και στις δυο λειτουργίες αφορά τη σχέση μηνύματος με το προτασιακό περιεχόμενο των μηνυμάτων. Η απεικονιστική λειτουργία δηλώνει επαναληπτικότητα, διάρκεια και συνέχεια της πράξης που περιγράφεται. Στη συνδετική λειτουργία η επανάληψη λειτουργεί ως πλαίσιο για την ένταξη της νέας πληροφορίας και την ερμηνεία, ενώ τη συναντούμε σε όλους τους επικοινωνιακούς τύπους, γραπτούς και προφορικούς.
Τα παραπάνω στοιχεία αναφέρονται προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερη κατανόηση των λειτουργιών της επανάληψης. Σχετίζονται τόσο με την ίδια την επανάληψη όσο και με τις μορφές που λαμβάνει αυτή στα επίπεδα της γλώσσας. Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να εξάγουμε με περισσότερη ευκολία συμπεράσματα για τον τρόπο που χρησιμοποιούν την επανάληψη οι συμμετέχοντες σε μια τηλεοπτική εκπομπή.
Κλείνοντας πρέπει να πούμε ότι η επανάληψη δεν είναι μόνο απλή αναφορά ενός εκφωνήματος, αλλά επιτελεί και κάποιες λειτουργίες οι οποίες εξυπηρετούν κάθε φορά κάποιον επικοινωνιακό στόχο μεταξύ του πομπού και του δέκτη. Το ερευνητικό μας ερώτημα που έχει να κάνει με τον τρόπο που χρησιμοποιείται το φαινόμενο της επανάληψης από τους συμμετέχοντες σε μια τηλεοπτική εκπομπή φαίνεται να έχει απαντηθεί πλήρως. Αξίζει να προσθέσουμε ότι στον δημοσιογραφικό λόγο η επανάληψη επιδιώκει τη συναισθηματική συμμετοχή του κοινού έχοντας ως στόχο την πειθώ. Η μερική επανάληψη δεν επιτελεί κάποια συγκεκριμένη λειτουργία. Η ολική επανάληψη και η προσθήκη ή αφαίρεση στοιχείων με τη μορφή παραλληλισμού αποσκοπεί στο να δοθεί έμφαση στα σημεία που θέλουν να τονίσουν οι συμμετέχοντες και να εστιαστεί η προσοχή σε αυτά. Τέλος, η εννοιολογική επανάληψη με τη μορφή παράφρασης έχει ως στόχο την καλύτερη κατανόηση του ίδιου του μηνύματος συμπληρώνοντας κενά ή αδυναμίες.
Ωστόσο, η επικοινωνία πρέπει να επιτυγχάνεται με συγκεκριμένους τρόπους αφού επικοινωνία είναι η διαδικασία αποστολής ενός μηνύματος από έναν αποστολέα σε ένα δέκτη. Υπάρχουν τρεις κύριες μορφές επικοινωνίας: Η λεκτική, η νοηματική και η γραπτή. Η επικοινωνία είναι η διαδικασία με την οποία ένας πομπός Α (άνθρωπος ή ομάδα) μεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες ή συναισθήματα σε ένα δέκτη Β (άνθρωπος, ομάδα) με στόχο να ενεργήσει πάνω του με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων ή συναισθημάτων και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του. Η επικοινωνία είναι μια διαδικασία συναλλαγής μηνυμάτων. Δεν είναι απαραίτητα επικοινωνία μεταξύ ανθρωπίνων όντων, αλλά κάθε οργανισμού ή μηχανής που είναι σε θέση να λάβει και να στείλει μηνύματα ή σήματα. Η επικοινωνία μπορεί να είναι αυθόρμητη και φυσική ή και προσχεδιασμένη, προσεκτικά και συνειδητά κωδικοποιημένη. Η επικοινωνία στην σύγχρονη κοινωνία θεωρείται κυρίαρχο προσόν. Είναι δεξιότητα που αναπτύσσεται και επηρεάζει ικανότητες και γνώσεις προς επίτευξη σκοπών και στόχων.
Η Τατιάνα προσχεδιάζει τον λόγο της με επαναλαμβανόμενα στοιχεία προκειμένου να επιτύχει συγκεκριμένους επικοινωνιακούς στόχους αλλά και για να καταστήσει τη συνομιλία άκρως επικοινωνιακή. Στη συγκεκριμένη εκπομπή το φαινόμενο της επανάληψης λειτουργεί ως επικοινωνιακό τέχνασμα.
Επικοινωνιακός στόχος είναι ο σκοπός για τον οποίο παράγει ένα κείμενο κάποιο σύστημα παραγωγή φυσικής γλώσσας. Ο επικοινωνιακός στόχος των νόμων είναι η ρύθμιση εκ μέρους της Πολιτείας της συμπεριφοράς των πολιτών.
Σύμφωνα με τα παραπάνω κάθε είδος επανάληψης επιτελεί και κάποια συγκεκριμένη λειτουργία ανάλογα με το επικοινωνιακό περιβάλλον με σκοπό την επίτευξη ενός ή περισσοτέρων επικοινωνιακών στόχων. Συγκεκριμένα:
Με την χρήση της ολικής επανάληψης η Τατιάνα Στεφανίδου δίνει έμφαση στα σημεία που η ίδια θέλει. Επαναλαμβάνει αυτούσιες λέξεις και φράσεις προκειμένου να τονιστούν περισσότερο από τον υπόλοιπο λόγο της και να αποτυπωθούν στο μυαλό του κοινού. Επιπλέον με αυτό τον τρόπο καταφέρνει να εστιάσει σε συγκεκριμένα γεγονότα ενώ παράλληλα η θεματολογία της αποκτά μεγαλύτερη διάρκεια.
Με την χρήση της μερικής επανάληψης η Στεφανίδου καταφέρνει να παίζει με τις λέξεις όχι μόνο για να δοθεί η ανάλογη έμφαση στα λόγια της αλλά και για να βοηθήσει την συνομιλήτρια της να πιαστεί από τα λόγια της, να μην ξεφύγει από το θέμα αλλά και να αναπτύξει την επιχειρηματολογία της. Έτσι η ίδια καταφέρνει να συντονίζει και να ελέγχει τη συνέντευξη.
Στη συνέχεια, με τη χρήση της παράφρασης επιτυγχάνει ο λόγος της να αποκτά μια ποικιλία, αφού παρουσιάζει το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Χρησιμοποιεί λέξεις με ίδιο νόημα έτσι ώστε να δίνει την αίσθηση στο κοινό ότι πρόκειται τα λεγόμενα της δεν είναι ίδια μεταξύ τους. Αξίζει βέβαια να αναφέρουμε ότι ένας ακόμη λόγος που χρησιμοποιεί την παράφραση είναι για να μιλάει σε όλα τα είδη του τηλεοπτικού κοινού. Σύμφωνα με το τελευταίο από τη μια χρησιμοποιεί λέξεις απλές για να τις καταλαβαίνουν άνθρωποι οποιουδήποτε μορφωτικού επιπέδου και από την άλλη επαναλαμβάνει πιο λόγιες λέξεις με ίδιο περιεχόμενο που απευθύνονται σε μορφωμένους. Καταφέρνει έτσι να υπάρχει καλύτερη κατανόηση του ίδιου μηνύματος, συμπληρώνοντας κενά ή αδυναμίες.
Επιπλέον, η χρήση του παραλληλισμού επιτελεί τον επικοινωνιακό στόχο της πληροφόρησης. Επαναλαμβάνει τις ίδιες λέξεις προσθέτοντας συνεχώς καινούρια στοιχεία. Με αυτό τον τρόπο το κοινό πληροφορείται για τις παραμέτρους που έχει η κάθε φράση που επαναλαμβάνεται. Συγκεκριμένα χρησιμοποιεί την επανάληψη αυτούσιων λέξεων ως βάση για την προσθήκη ή αφαίρεση καινούριων στοιχείων που θα εξάψουν την περιέργεια του κοινού και θα προσελκύσουν το ενδιαφέρον του.
Ως συμπέρασμα επομένως βγαίνει ότι ο δημοσιογραφικός λόγος της Τατιάνας Στεφανίδου καλύπτει όλο το φάσμα των επικοινωνιακών στόχων με την χρήση διαφόρων μορφών επανάληψης. Περνάει τα μηνύματα που θέλει με επιτυχία, ελέγχει τη συζήτηση, παίζει με το κοινό, αναπτύσσει μια επαφή μαζί του, «μιλάει» όπως λέμε στις καρδιές των τηλεθεατών και τέλος βοηθάει τη Νατέλα να χειριστεί το λόγο με ανάλογο τρόπο.
- Πώς συνδέεται η επανάληψη με τις συμβάσεις του προφορικού λόγου;
Παρόλο που η συνομιλία, όπως προαναφέρθηκε στην έκτη ενότητα, είναι προφορική μας δίνει την εντύπωση ενός προσχεδιασμένου λόγου με τη μορφή απροσχεδίαστου. Η Τατιάνα Στεφανίδου κατευθύνει τη Νατέλα όχι μόνο ως προς το θέμα και την χρήση των λέξεων, αλλά όπως τελικά διαπιστώνεται και των εκφραστικών μέσων.
Τόσο η Τατιάνα όσο και η Νατέλα επαναλαμβάνουν λέξεις και φράσεις είτε αυτούσιες, είτε με παράφραση, είτε με παραλληλισμό, είτε με σχήματα ομοιοτέλευτον και πολύπτωτον. Εκτός από τις λέξεις και φράσεις όμως αν διαβάσει ή ακούσει κανείς τη συνομιλία διαπιστώνει ότι επαναλαμβάνουν και τα ίδια εκφραστικά μέσα. Αυτό φαίνεται από τα παρακάτω:
Η Τατιάνα στο λόγο τις χρησιμοποιεί μικρές ή μεγάλες παύσεις για να προκαλέσει την αγωνία του κοινού και να τους επηρεάσει συναισθηματικά. Μάλιστα με την χρήση των παύσεων δίνει την εντύπωση ότι έχει μάθει το κείμενο αυτολεξεί και κάτι έχει ξεχάσει. Μιλάει αργά και μεταξύ των φράσεων χρησιμοποιεί μικρές παύσεις που σχεδόν μας φαίνεται σαν να συλλαβίζει. Παράδειγμα:
Αισθάνομαι(.)πολύ άσχημα για κάτι(.)το ξέρεις;(.)αισθάνομαι ότι(.)
Τις μεγάλες παύσεις τις χρησιμοποιεί κατά κύριο λόγο μετά τις απαντήσεις της Νατέλας και πρίν κάνει την επόμενη ερώτηση ή συμπληρώσει κάτι, ενδιάμεσα στα λόγια της και στο τέλος πριν τη χρήση επιφωνημάτων. Παράδειγμα:
Είναι καλό να τα γνωρίζετε(_)είναι καλό να τα ξέρετε/ Μα να ρωτήσουν(_)@@@ (Αααχ).
Σε όλο το λόγο της Τατιάνας και σε κάθε ερώτηση της και επιχειρηματολογίας της συναντάμε παύσεις.
Τους φθόγγους τώρα ακαθόριστης φωνητικής αξίας όπως Ααααχ, Αχ, Ουφ και άλλα τους χρησιμοποιεί έτσι ώστε να προσδώσει το στοιχείο του τραγικού στα λόγια της Νατελας αλλά και να προκαλέσει συγκίνηση στο κοινό. Μπορεί κανείς να το συνδυάσει με την επίκληση στο συναίσθημα που χρησιμοποιείται στους ρητορικούς λόγους. Σίγουρα με τέτοιου είδους επιφωνήματα εξυπηρετεί την τηλεοπτική πειθώ, αφού όπως φαίνεται από τα σχόλια του αναλυτή στο παράρτημα με αυτά τα επιφωνήματα δείχνει και τα δικά της συναισθήματα αγανάκτηση, απελπισία κ.ο.κ. Τα επαναλαμβάνει δε συχνά με θέματα που έχουν να κάνουν με τα συναισθήματα της Νατέλας.
Η παράταση ή η επίσυρση της κατάληξης των λέξεων χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο από τη Νατέλα λόγω της καταγωγής της και της διαλέκτου που χρησιμοποιεί και διαβάζοντας το παράρτημα διαπιστώνουμε ότι σε ένα μεγάλο κομμάτι λόγου επαναλαμβάνεται αυτό. Παράδειγμα: να τον βγάλεις απ’ τη:::ν ισορροπία και δεν ξέρω τι άλλο αποσκοπούσαν μ’ αυτό τον τρόπο, γιατί::: μ’ αυτό το δικαστήριο που τώρα έγινε, συγγνώ:::μη.
Από την Στεφανίδου χρησιμοποιείται συνολικά τέσσερις φορές.
Οπωσδήποτε ο καθένας από εμάς έχει βρεθεί σε μια παρέα όπου μπορεί να μιλούν δύο ή και περισσότεροι ταυτόχρονα. Η Τατιάνα Στεφανίδου μιλάει πολλές φορές ταυτόχρονα με τη Νατέλα , είτε επειδή θέλει να αλλάξει θέμα, δίνοντας μας έτσι την αίσθηση ότι μ΄ αυτό τον τρόπο της κάνει νόημα, είτε επειδή θέλει να ενισχύσει την επιχειρηματολογία της Νατέλας επαναλαμβάνοντας τα λόγια της ή συμπληρώνοντας καινούρια στοιχεία.
Στη συνέχεια παρατηρούμε την διακοπή από τους ίδιους τους ομιλητές. Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας μεταξύ Τατιάνας και Νατέλας βλέπουμε ότι και οι δύο διακόπτουν το λόγο τους. Η πρώτη μεθοδευμένα έτσι ώστε να δίνει το κοινό προσοχή στα λόγια της και η ίδια να δίνει έμφαση στα θέματα που θέλει. Μεταξύ των φρασεών της διακόπτει το λόγο της σαν να διαβάζει τηλεγράφημα. Παράδειγμα:ΤΙ το ΕΚαναν μετά;- Γιατί δεν της το λέει ΚΑποιος;- Να τους αναγκάσει η ελληνική δικαιοσύνη να το ΠΟΥΝ με κάποιο τρόπο.- ΤΙ έκαναν αυτό το παιΔΙ;
Η δεύτερη διακόπτει τα λόγια της λόγω της συναισθηματικής φόρτισης που αισθάνεται.
Τους ίδιους σκοπούς με τα παραπάνω εξυπηρετούν η χρήση ερωτηματικού επιτονισμού και η αύξηση έντασης στις λέξεις ή τις συλλαβές. Και οι δύο ομιλήτριες αυξάνουν την ένταση λέξεων που θεωρούν σημαντικές για να είναι πειστική η επιχειρηματολογία τους. Η Στεφανίδου το κάνει αυτό για να καταστήσει τις λέξεις αυτές λέξεις-κλειδιά για το θέμα, για να αποτυπωθούν στο μυαλό των ακροατών. Μ’ αυτό τον τρόπο καταφέρνει να περάσει τα μηνύματα που θέλει. Και με τη χρήση ερωτηματικού επιτονισμού δημιουργεί ένα προσχεδιασμένο κείμενο διαρθρωμένο κατά παράταξη. Θέτει τις ερωτήσεις τη μια μετά την άλλη για να δημιουργήσει ένταση. Εκτός από τα μηνύματα που θέλει να περάσει στο κοινό, θέλει με την επανάληψη των δύο αυτών τεχνικών μια να θέσει ρητορικές ερωτήσεις κοινωνικού περιεχομένου και μια να στρώσει στη Νατέλα το μονοπάτι για το θέμα που θα μιλήσει. Στο παράρτημα επαναλαμβάνεται η αύξηση έντασης στις ίδιες λέξεις ή συλλαβές και κυρίως σε επιρρήματα. Επιπλέον σηματοδοτούν και την εναλλαγή του κέντρου βάρους της προσοχής στο θέμα. Παραδείγματα:
ΤΟσα πολλά, ΤΟσα αντιφατικά, έχουν γίνει ΤΟσα που η πρώτη ερώτηση που μου ήρθε στο μυαλό είναι:/ΚΑΤΑ ΛΑΘΟΣ/ ΤΙ το ΕΚαναν;ΠΟΛΥ;/ ΠΟτε μια ΛΥΤρωση
Συμπερασματικά με βάση τα παραπάνω η επανάληψη συνδέεται με τις συμβάσεις του προφορικού λόγου για να εξυπηρετήσει τηλεοπτικούς σκοπούς. Εκτός από τις λέξεις και τις φράσεις βλέπουμε τις εκφραστικές αυτές τεχνικές να επαναλαμ-βάνονται για λόγους εντυπωσιασμού, προπαγάνδας και πειθούς. Αξίζει να αναφέρουμε ότι μπορεί κανείς να τις συσχετίσει με την γυάλινη γλώσσα που πάει να πει ότι με τις γλωσσικές επιλογές που κάνει κανείς έχει ως στόχο να προκαλέσει εντύπωση, θαυμασμό κ.ο.κ. Τέλος, σχετίζονται και με την ξύλινη γλώσσα, τις στερεότυπες δηλαδή λέξεις και φράσεις, λέξεις-κλισέ.
- Συμπεράσματα
Στην παρούσα ενότητα θα εξάγουμε συμπεράσματα βάσει του υλικού που αναλύσαμε στο πως χρησιμοποιείται η επανάληψη από τους συμμετέχοντες σε μια τηλεοπτική εκπομπή. Στην ουσία θα συνοψίσουμε αυτά που ήδη αναφέρθηκαν ακροθιγώς.
Το φαινόμενο της επανάληψης λαμβάνει διάφορες μορφές, είτε επανάληψη κατά λέξη στοιχείων ή δομών, είτε επανάληψη στοιχείων μεταβαλλόμενων ως προς την τάξη που ανήκουν, είτε επανάληψη ίδιου εννοιολογικού περιεχομένου, είτε ακόμη επανάληψη δομών στις οποίες προστίθενται ή αφαιρούνται στοιχεία.
Επιπλέον η επανάληψη χρησιμοποιείται από τους ομιλούντες έτσι ώστε το κείμενο να είναι συνοχικό και συνεκτικό, σχεδιασμένο και οργανωμένο να υλοποιεί τις προθέσεις τους. Συμβάλει στην στάση των δεκτών έτσι ώστε το κείμενο να γίνεται αποδεκτό ως συνοχικό και συνεκτικό και ο λόγος να έχει χρησιμότητα και για τους ίδιους.
Η επανάληψη συμβάλλει στη ασφαλή μετάδοση του μηνύματος. Ο δέκτης του μηνύματος κατανοεί καλύτερα τα όποια μηνύματα και πληροφορίες θέλει να στείλει ο πομπός.
Ακόμη η επανάληψη επιτελεί τη λειτουργία της πειθούς αφού οι θεατές/ακροατές πείθονται περισσότερο όταν λαμβάνουν επαναλαμβανόμενα στοιχεία οπότε είναι σίγουροι για την εγκυρότητα των λόγων των συνομιλητών.
Στη συνέχεια δίνει τη δυνατότητα σε ένα δημοσιογράφο να είναι αυτός που κατευθύνει τη συζήτηση όχι μόνο ως προς το θέμα αλλά και ως προς το ύφος. Ως προς τη θεματολογία οι θεατές/ακροατές όταν τα βλέπουν ή τα ακούν πολλές φορές υιοθετούν και ενστερνίζονται τις απόψεις που παρουσιάζονται. Ως προς το ύφος η επανάληψη συμβάλλει στην ένταξη του κοινού στα συναισθήματα των συνομιλητριών.
Επιπροσθέτως,Coordination of effort: Communication is an effective tool for coordinating the activities of different persons engaged in running a business. η επανάληψη αποτελεί ένα αποτελεσματικό εργαλείο για το συντονισμό της συζήτησης των διαφόρων προσώπων που συμμετέχουν σε μια τηλεοπτική εκπομπή. Coordination without communication is a remote possibility. Επικοινωνία χωρίς συντονισμό είναι δύσκολο να υπάρξειThe individuals or groups come to know what others are doing and what is expected from them only through communication..
Αξίζει να σημειωθεί ότιGood industrial relations: Communication develops good industrial relations as it conveys the feelings, ideas, opinions, and viewpoints of one party to the other party. η επανάληψη αναπτύσσει καλές επικοινωνιακές σχέσεις, δεδομένου ότι μεταδίδει συναισθήματα, ιδέες, απόψεις, πράγματα που υιοθετούνται από τους δέκτες. The two parties – the management and the subordinates, come closer through communication.Τα δύο άκρα, ο πομπός και οι δέκτες, μπορούν να επικοινωνήσουν πιο αποτελεσματικά όταν επαναλαμβάνουν με διάφορες μορφές αυτό που θέλουν να πουν. They understand each other and dispel any misunderstanding. Thus, it promotes cooperation and good industrial relations.
Development of managerial skills: Communication helps managers to understand human behavior at work. Μέσω της επανάληψης οι συμμετέχοντες σε μια συζήτηση καταφέρνουν ασχέτως του μορφωτικού επιπέδου τους να κατανοήσουν τα μηνύματα. Communication of facts, ideas, opinions, information, feelings, etc., add value to the knowledge of managers about various happenings, in the organization and behavior of people.Επαναλαμβάνονται πραγματικά περιστατικά, ιδέες, απόψεις, πληροφορίες, συναισθήματα και με αυτό τον τρόπο ο λόγος γίνεται πιο απλός, πιο κατανοητός και πιο εύχρηστος για τους δέκτες. Thus, communication is a process of learning Συνεπώς, η επανάληψη είναι μια επικοινωνιακή διαδικασία μάθησης και οικειοποίησης των μηνυμάτων.
Τέλος με την επανάληψη ο λόγος εντυπωσιάζει, αποκτά έμφαση, ζωηρότητα και αμεσότητα.
Τα παραπάνω συμπεράσματα εξάγονται βάσει του υλικού που μελετάμε. Με όλα όσα αναφέρθηκαν μπορούμε να πούμε ότι το ερευνητικό μας ερώτημα έχει πλήρως απαντηθεί.
Βιβλιογραφία
Κακριδή-Φερράρι Μαρία 1998: ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ: »Η λειτουργία της ως βασικού μηχανισμού στη γλώσσα», Αδημοσ. Διδ. διατριβή, Αθήνα
Κουτσουλέλου-Μίχου Σταματία 2004: Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ,
Κειμενογλωσσολογική Προσέγγιση του Διαφημιστικού Κειμένου, Εκδόσεις Gutenberg, 6 , Αθήνα
Μπαμπινιώτης Γεώργιος 1991: Γλωσσολογία και Λογοτεχνία(από την Τεχνική στην Τέχνη του Λόγου), Αθήνα
Χατζησαββίδης Σωφρόνης 2000:ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, Eκδόσεις Gutenberg, Αθήνα
De Beaugrande Robert-Alain, Dressler Wolfgang Ulrich 1981: Introduction to Text Linguistics London: Longman
Jakobson B. 1996: <<Linguistics and poetics>>, στο SEBEOK, Style in Language, σελ.350-377 [= <<Γλωσσολογία και ποιητική>>, Σπείρα, 1: 30-67
Ochs E. 1979: <<Planned and unplanned discourse>>, στο Givon, Syntax and Semantics, V.12 (Discourse and Syntax) (New York: Academic Press), σελ 1-80
Παράρτημα
Συνομιλία μεταξύ Τατιάνας Στεφανίδου (Τ) και Νατέλας Ιντσουαΐντσε (Ν)
Χρόνος: 25 Μαΐου 2009
Διάρκεια: 33 λεπτά και 26 δευτερόλεπτα
Συμβάσεις προφορικού λόγου:
(.) μικρή παύση
(_) μεγάλη παύση
[ ταυτόχρονη ομιλία (στην αρχή εκφωνημάτων που επικαλύπτονται)
– διακοπή από τον ίδιο τον ομιλητή
(( )) σχόλια αναλυτή για τις περιστάσεις της επικοινωνίας π.χ. γέλια, χειροκροτήματα, χειρονομίες κ.λπ.
::: παράταση/ επίσυρση της κατάληξης λέξεων
@@@ φθόγγος ακαθόριστης φωνητικής αξίας
ΚΕΦΑΛΑΙΑ αύξηση έντασης στη λέξη, συλλαβή κ.λπ.
; χρήση ερωτηματικού επιτονισμού
(( μουσική έναρξης εκπομπής ))
(( προηγείται τρέιλερ και εκφώνηση από την Τατιάνα Στεφανίδου για το θέμα της επόμενης εκπομπής με διαφορετική μουσική υπόκρουση ))
«Τι θα έκανες εσύ; Τρία πειράματα, τρία σενάρια – ο σερβιτόρος ρίχνει το τοστ-μια κοπέλα ετοιμάζεται να το φάει-της ΤΟ ΛΕΣ; – Βλέπεις κάποιον να κλέβει – ΠΩΣ αντιδράς; – Ρίχνουν σκόνη στο ποτό της, το βλέπεις την ενημεΡΩΝΕΙΣ; ΤΙ θα έκανες στη θέση τους;» (( απόσπασμα πριν την έναρξη της συνομιλίας ))
(( Η εκπομπή ξεκινάει με χειροκρότημα του κοινού ))
<Τ> Νατέλα μου (.) σ’ ευχαριστώ ΠΑρα πολύ που είσαι εδώ κοντά μας.
<Ν> Σας ευχαριστώ που με καλέσατε.
<Τ> Ήθελα πάρα πολύ κάποια στιγμή να έρθεις, ήθελα να μιλήσουμε για όλα και κυρίως να σου αποδώσουμε την τιμή που σου αξίζει, γιατί αισθάνομαι ότι (.) πέρασες πάρα πολύ δύσκολα, ότι υπήρξαν άνθρωποι που στα τρία αυτά χρόνια σε πολέμησαν και σε πλήγωσαν ΠΑρα πολύ (.) με αποκορύφωμα τα όσα έγιναν στο δικαστήριο.
<Ν> (_) Αυτό που είπες Τατιάνα τώρα σκέφτομαι πραγματικΑ, η ιστορία μας είναι πάρα πολύ μεγάλη και ακόμα δεν τελείωσε. Αυτό είναι λανθασμένη άποψη όσων νομίζουν ότι τελείωσε η υπόθεση, τελείωσε η ιστορία, ΟΧΙ, μας περιμένουν και άλλα δικαστήρια και να πούμε τα, την προοπτική ίσως μας περιμένει ακόμα πάρα πολλά χρόνια- θα το πολεμάω
<Τ> Πολλά χρόνια αγώνα έχεις ακόμα μπροστά σου.
<Ν> Ναι
<Τ> Παρολαυτά όμως θα ήθελα μέσα από τη σημερινή εκπομπή και με τα όσα θα πούμε (.) να (.) μεταφέρουμε στην κοινή γνώμη τα όσα πραγματικά πέρασες. Διότι όλα τα τελευταία χρόνια δεν μιλάς, (.) έχεις επιλέξει τη σιωπή. Στην αρχή μίλησες πάρα πολύ προσπαθώντας να βρεις το παιδί σου, γι’ αυτό μιλούσες.
<Ν> Πραγματικά.
<Τ> Όταν είδες ότι δεν σε ωφέλησε σε κάτι αυτό, γιατί το παιδί σου δεν βρέθηκε, επέλεξες τη σιωπή (.) και την αξιοπρέπεια. παρόλο που σιώπησες υπήρξαν ΠΟΛλοί και μέσα στο δικαστήριο και εκτός που σε πολέμησαν (.) και έφτασαν σε ακραίες ενέργειες διασυρμού της προσωπικότητας σου. Και θέλω αυτά ο κόσμος να τα μάθει, ΘΕλω ο κόσμος να τα γνωρίζει, διότι σου αξίζει από όλους μας η πιο μεγάλη, η πιο ζεστή αγκαλιά. Αυτό είναι που σου αξίζει! Και δεν θα έπρεπε να υπάρχει ούτε ένας Έλληνας, ο οποίος να τολμά να σου συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο.
<Ν> (_) Αυτό είναι ίσως μέρος ε (.) της δημοκρατικής κοινωνίας, ο καθένας επιΛΕγει τη συμπεριφορά του και πριν τα διηγηθούμε όλα αυτά θα ήθελα να πω όμως πως μερικές φορές με τρομάζει αυτό που λένε »ΕΙΜΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ»ας πούμε αξιοπρέπειας, είμαι, είμαι απλός άνθρωπος με την έννοια ότι έχω και ανθρώπινες αδυναμίες, (.) αλλά η σημερινή μου εμφάνιση οφείλεται πρώτα στο γεγονός πως σήμερα είναι 25η Μαΐου, παγκόσμια ημέρα εξαφανισμένων παιδιών. Όταν λέμε εξαφανισμένα παιδιά, εννοούμε παιδιά που εξαφανίστηκαν με οποιοδήποτε τρόπο, όχι μόνο που αγνοούνται από την απαγωγή. Το λέω εκ των προτέρων, γιατί ακόμα και έρχοντας εδώ εγώ σκεφτόμουνα όχι πιο πολύ πως θα είμαι στην εκπομπή γιατί και με εσάς και με τους άλλους αισθανόμουνα πολύ πολύ βολικά, δηλαδή αισθάνομαι ΚΑΛΑ. Τι θα γίνει ΜΕΤΑ, αυτό είναι που με νοιάζει, τι θα γίνει μετά [, γιατί θα βγουν εφημερίδες, θα βγούνε, θα σχολιάζουν, κάθε λέξη μου θα μπει στο μικροσκόπιο. ΤΙ είπε η Νατέλα, ΠΩΣ καθόταν, ΠΩΣ ήταν χτενισμένη, πώς μπορούν να το ερμηνεύσουν ξεχνώντας το γεγονός ότι βασικά είμαι ένας ΑΠΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, είμαι ένας απλός πολίτης, είμαι δασκάλα μουσικής, τίποτε άλλο. Δεν είμαι ούτε πολιτικός, ούτε διανοούμενη, ούτε κάποιος επιφανειακός άνθρωπος που ασχολείται όλη μέρα με το τι θα πει, πως θα κάνει, εντάξει εγώ ακούω τις συμβουλές μερικές φορές, αλλά δεν μπορεί να προβλέπω κάθε δευτερόλεπτο τι πρόκληση θα αντιμετωπίσω και πως πρέπει να αντιδράσω για τα συμφέροντα μου και σε τι θα με ωφελήσει στο μέλλον; Αυτό είναι το πιο δύσκολο γιατί μερικές φορές είμαι εντελώς ανθρώπινη και προβλεπόμενη και ίσως αυτό εκμεταλλεύτηκε από κάποιους.
<Τ> Όταν φτάνεις να κατηγορείσαι από κάποιους ότι ΕΜΠΛέκεσαι στην απαγωγή ή δολοφονία του παιδιού σου και ότι ήσουνα ύποπτη και έκανες ύποπτες κινήσεις αμέσως μετά. (.) Πώς να μην νιώθεις έτσι; Είναι ΛΟΓΙΚΟ! Ε, (.) και δυστυχώς δεν είναι, δεν είσαι η μοναδική περίπτωση [ και τους γονείς της Μαρλίν στο εξωτερικό
<Ν> [ Ναι, αυτό που λες.
<Τ> τους κατηγόρησαν ότι σκότωσαν το νεογέννητο παιδί τους και έκανε ΤΕΡΑστια προσπάθεια η Κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας για να μπορέσει να τους προστατέψει, να τα σταματήσει όλα αυτά. Έχει συμβεί σε πάρα πολλές περιπτώσεις οι (.) υποψίες να στρέφονται στο οικογενειακό περιβάλλον και ίσως όταν παίρνει δημοσιότητα το θέμα, ΤΑ ΣΕΝΑρια επιστημονικής φαντασίας στην προκειμένη περίπτωση να (.) πληθαίνουν, πράγμα το οποίο σε έφερε σε πάρα πολύ δύσκολη θέση και στο δικαστήριο και θέλω να μιλήσουμε γι’ αυτά.
<Ν> Ναι
<Τ> Δηλαδή τι ώρα πήρε τηλέφωνο, ποιος πήρε, πότε μίλησε, γιατί μίλησε, πού, τι δουλειά έκανε η Νατέλα όταν ήρθε στην Ελλάδα, πώς ήσουνα; Είναι αυτό; Είναι αξιόπιστη; Δεν είναι; Τι κάνει; Αγαπούσε πραγματικά το παιδί της; Ακούστηκαν απίστευτα πράγματα, τα οποία δεν έχουν βγει προς τα έξω και είναι καλό να τα γνωρίζετε, (_) είναι καλό να ξέρετε τι έχει περάσει αυτή η γυναίκα, ΤΡΙΑ ΧΡΟνια μετά, διότι δεν έχασε μόνο το παιδί της (_) κάποιοι βγήκαν να την κατηγορήσουν ότι υπήρξε γυναίκα ελευθέρων ηθών, μέχρι ότι αγοράστηκε από τον σύζυγο της τόλμησαν κάποιοι να πουν κάποιοι. Μέχρι κι αυτό Άκουσε.
<Ν> Ναι.
<Τ> Μέχρι κι αυτό Άκουσε!
<Ν> Έχω ακούσει διάφορα αλλά δεν ήταν μόνο τώρα στο δικαστήριο. Ε (_) απ’ την αρχή υπήρχαν κάποιοι ψίθυροι, αντιμετώπιζα ας πούμε δυο πληγές.
<Τ> @@@
<Ν> Έκανα δικαστήριο, (.) έκανα δυο δικαστήρια αλλά μετά ξαφνικά κατάλαβα ότι δεν μπορείς να βρεις το δίκιο σου…..[
<Τ> Εγώ νομίζω ότι μπορείς να το βρεις!
<Ν> ….υποστηρίζεις ας πούμε τον εαυτό σου, αυτό που είναι αξιοπρέπεια. Εγώ τώρα δεν πιστεύω ότι αυτό μπορεί να γίνει μέσω της δικαιοσύνης και δεν ξέρω πλέον με ποιο τρόπο μπορείς να υποστηρίξεις τον εαυτό σου, αλλά ας τα πάρουμε λιγάκι με τη σειρά.
<Τ> Λοιπόν, θα ήθελα να πω ότι, (.) να επαναλάβω ότι (.) η Νατέλα δεν διάλεξε τυχαία τη σημερινή ημέρα να παρουσιαστεί στην εκπομπή. Σήμερα είναι η παγκόσμια ημέρα για τα εξαφανισμένα παιδιά και μάλιστα το Χαμόγελο του παιδιού σήμερα το πρωί έδωσε μια συνέντευξη τύπου για το θέμα. Θα μιλήσουμε σε λίγο με τον κύριο Κώστα Γιαννόπουλο, τον πρόεδρο του συλλόγου»Χαμόγελο του παιδιού»,που είναι σήμερα κοντά μας .Καλώς ήρθατε (( χαμογελάει )) κύριε Γιαννόπουλε (( στρέφει το βλέμμα της στον κύριο Γιαννόπουλο ))
<Γ> Καλησπέρα.
<Τ> Φοράνε όλοι και τα λουλούδια που μοιράστηκαν σήμερα στη συνέντευξη τύπου και έχουμε να πούμε πολλά για το θέμα αυτό. Θα ήθελα όμως πρώτα::: Νατέλα μου (.) @@@ (.) πραγματικά να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ξέρεις στη δική σου περίπτωση δεν ξέρω από που να αρχίσω; Ε (.) είναι από τις λίγες συνεντεύξεις που δυσκολεύτηκα πάρα πολύ να σκεφτώ τι να σε πρωτοΡΩΤΗΣΩ γιατί τα τρία αυτά χρόνια έχουν ειπωθεί ΤΟσα πολλά, ΤΟσα αντιφατικά, έχουν γίνει ΤΟσα που η πρώτη ερώτηση που μου ήρθε στο μυαλό είναι:Μετά από όλα αυτά, εσύ (.) έχεις βγάλει συμπέρασμα για το τι έγινε τελικά με το παιδί σου;
<Ν> (_) Βασικά κανένας γονιός δεν θα ήθελε να περάσει απ’ αυτή τη διαδικασία. (.) Ότι είπαμε στρέφεται εναντίον των γονιών οι υποψίες. Εντάξει αυτό είναι δουλειά της αστυνομίας, το ψάξανε την πρώτη μέρα, το ψάξανε δεύτερη μέρα, χάσαμε και χρόνο μάλιστα με όλα αυτά. (.) Υπάρχουν καταγεγραμμένα στην ιστορία παγκοσμίως που οι γονείς κατηγορούνταν αβάσιμα μάλιστα για πολλά και διάφορα μετά αποδείχτηκε εντελώς διαφορετικό – στη δική μου περίπτωση για μένα ήταν έκπληξη στο δικαστήριο να ακούω κάτι τερατώδεις πράγματα, ΤΕΡΑΤΩδεις! Μάλιστα σε μια συνεδρίαση – ο δικηγόρος μου σηκώθηκε και έφυγε επειδή διαμαρτυρόταν με αυτό που άκουγε. Λέει πώς είναι δυνατόν να ακούγονται αυτά τα πράγματα; Εγώ όμως έμεινα. Κάθισες και άκουσες όλα αυτά. Πες μου κάποια απ’ αυτά που σε εξόργισαν, που είπες:Δεν είναι δυνατόν να φτάνουν ως εκεί!
<Τ> Τι είναι αυτό το οποίο σε πλήγωσε πιο ΠΟΛΥ;
<Ν> (_) Βασικά δεν το έχω ακούσει και πρώτη πρώτη φορά, το είχα ακούσει σ’ αυτά τα δυόμισι χρόνια πριν [
<Τ> Ναι
<Ν> Πρώτη φορά εξοργίστηκα ΤΟσο πολύ που δεν ήξερα τι θα έκανα
<Τ> Όταν άκουσες ΤΙ, ΤΙ;
<Ν> Ε-να ας πούμε μου είχαν πετάξει στο πρόσωπο λέει, εσύ λέει έχεις σκοτώσει τον υιό σου!
<Τ> Αυτό στο είπαν στο δικαστήριο; ΜΕσα;
<Ν> Όχι!
<Τ> Αυτό στο είχαν πει πριν το δικαστήριο;[
<Ν> Το είχαν πει πριν!
<Τ> Ναι, ότι εσύ σκότωσες το γιο.
<Ν> Ναι. η αντίδραση ήταν άκρως (.) ε – δεν μπορώ να πω πως εξοργίστηκα [
<Τ> (( Νεύμα κατανόησης και συμφωνίας ))
<Ν> δηλαδή και τώρα μόνο που το θυμάμαι αμέσως ο θυμός ανεβαίνει στο μυαλό μου, στον εγκέφαλο και- αυτή τη στιγμή δεν μπορείς να ελέγξεις τον εαυτό σου. Μετά το είχα ακούσει ξανά και ξανά, ξέρετε το βίωσα ΌΜως απ’ αυτούς που κατηγορούνταν [
<Τ> Απ’ τους κατηγορούμενους!
<Ν> Ναι!
<Τ> Μέσα στο δικαστήριο [ υπονόησε κάποιος κάτι ΤΕτοιο; Είπε κάτι ΤΕτοιο;
<Ν> Μπα, εκεί δεν ήταν υπονοούμενο, πρώτη φορά που το άκουσα εκεί που έδωσα τη δική μου κατάθεση που ήταν πέντε ώρες, έξι ώρες τελοσπάντων ήταν δυο μέρες σίγουρα. Και άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις. (_) Αυτό που μου έκανε πολύ εντύπωση απ’ την αρχή προσπάθησαν να φέρουν την κατάσταση έτσι όπου εγώ ήμουν ένα ύπουλο θηλυκό, που δεν ξέρω με ποιο παράνομο τρόπο έφτασα στην Ελλάδα, δεν ξέρω τι θα έκανα εκεί πέρα και δεν ξέρω ακριβώς τι έγινε! Ήταν και γνωστή η ιστορία με τα τηλέφωνα, με τα κινητά.
<Τ> Όχι δεν είναι γνωστή η ιστορία. Να την πούμε την ιστορία με τα κινητά. Να την πούμε!
<Ν> Πώς δεν είναι γνωστή, αφού υπήρχαν εκπομπές, δηλαδή το διασκέδαζαν πλήρες και τι δεν είπανε; Και όλα αυτά σε μια γυναίκα που εγώ βασικά στο δικαστήριο πήγαινα με ελπίδα ότι θα ακούσω κάτι καινούριο. Δεν μου έχει πει ένας απ’ τους κατηγορούμενους που τον έ-πιασα στο δρόμο και τον ρώτησα τι έκανες με τον υιό μου; Και μου είπε: »Θα το μάθεις στο δικαστήριο»! [
<Τ> Έναν. ένας απ’ τους ανήλικους;
<Ν> Ναι, αφού έτσι το θέλουν, δηλαδή την αντοχή μου προσπαθούν να δοκιμάσουν….[
<Τ> Να δοκιμάσουν την αντοχή σου!
<Ν> …μέχρι που θα αντέξει!
<Τ> Μέχρι που θα φτάσεις!
<Ν> Γιατί δεν μπορεί τυχαία να γίνονται όλα αυτά τα πράγματα! (( σηκώνει τα χέρια ψηλά ))
<Τ> Να σε ρωτήσω κάτι; [ Θα ήθελα να πούμε δυο-τρία πράγματα για το δικαστήριο. Το ένα είναι: ε, η (.) ότι κάποιοι υπονόησαν κατά την διαδικασία ότι εσύ κάτι ήξερες, δηλαδή είπες την ιστορία με τα κινητά τηλέφωνα. (.) Υπονοούσαν κάποιοι ότι ο ΆΝΤρας σου, μάλιστα υπήρξαν και δημοσιεύματα ότι ο ΆΝΤρας σου ΕΜΠλεκόταν σ’ αυτή την ιστορία, ότι κάτι ψέματα είχε πει ο άντρας σου και ότι εμπλεκόταν με τα κινητά. Κάποια ύποπτη κίνηση είχε κάνει με το κινητό, ότι είχε πάρει κάποια κινητά τηλέφωνα, κάποιες ΚΛήσεις από το κινητό και μετά δεν τις ανέφερε, πήγαινε και έψαχνε τον Άλεξ στο νοσοκομείο σε χρό:::νο προγενέστερο από αυτόν που στην ουσία είχε καταθέσει. Έβλεπαν, ΣΑΣ έβλεπαν ως υπόπτους και σας ρωτούσαν μέσα στο δικαστήριο.
<Ν> Ναι, αλλά υπάρχει διαφορά με ποιο τρόπο μπορείς να το ρωτήσεις και πως θα το θέσεις στο δικαστήριο και επισημάνω ότι το δικαστήριο ήταν κλειστό θυΡΩΝ έτσι;
<Τ> Ναι (( κουνάει το κεφάλι της ))
<Ν> Επειδή ήταν ανήλικοι οι κατηγορούμενοι!
<Τ> Ναι
<Ν> Ε, (.) μόνο κλειστό θυΡΩΝ δεν ήταν!
<Τ> Ναι
<Ν> Όχι απ’ τη δική μας πλευρά, εμείς κρατούσαμε::: τυπική ΘΕση. Εγώ και οι δικηγόροι μου κρατούσαμε τυπική ΘΕση! [
<Τ> Μπορώ να σας το εξηγήσω αυτό με τα κινητά; (( κουνάει τα χέρια της έτσι ώστε να προκαλέσει την προσοχή του κοινού )) Να το καταλάβετε γιατί και εγώ δεν το είχα καταλάβει καλά και δυσκολεύτηκα μέχρι να το καταλάβω. Υπήρχε ένας αριθμός λογαριασμού της Νατέλας! – Εκείνη την ημέρα που εξαφανίστηκε ο Άλεξ. – Στον αριθμό λογαριασμού υπήρχε η ΚΛΗση της και δίπλα στην κλήση ένας ΑΡΙθμός κινητού τηλεφώνου. Έτσι;
<Ν> Ακριβώς! (( κίνηση των βλεφάρων της ))
<Τ> Αυτό λοιπόν -κάποιοι υποστήριξαν ότι ήταν ύποπτο και περίεργο, ότι τηλεφωνούσε σε κάποιον η ΝΑΤέλα ή ο άντρας της, ότι τηλεφωνούσαν σε κάποιο τρίτο πρόσωπο σ’ αυτό το ΎΠΟπτο περίεργο κινητό και ότι μιλούσαν με τους υποτιθέμενους απαγωγείς του ΆΛεξ; [
<Ν> Ναι, έτσι είπαν. (( ένδειξη αγανάκτησης ))
<Τ> Ναι, ότι ήξερε η Νατέλα ποιοι είχαν αρπάξει το παιδί της και μιλούσε μ’ αυτούς
<Ν> Δεν…..[
<Τ> Τι γινόταν όμως με το λογαριασμό τηλεφώνου; Στην αρχή φαινόταν ο αριθμός της Νατέλας, το σπίτι, το κινητό. Ο ΔΕΥτερος αριθμό (_) (( στρέφεται και μιλάει κατάματα στην κάμερα )) Έχετε ΔΕΙ μέσω κάποιων εταιρειών, όχι του ΟΤΕ, άλλων που βγαίνουν κινητά τηλέφωνα σ’ αυτές τις καινούριες εταιρίες που προσφέρουν και πιο φτηνά πακέτα; (.) Το δεύτερο τηλέφωνο φαινόταν σαν κινητό, ήταν κάποιας εταιρίας κινητής τηλεφωνίας που βγάζει κινητό. Θα το ξέρετε! (( στρέφεται και πάλι προς το κοινό )) Και εμείς εδώ στον ΑΝΤ1 όταν τηλεφωνούν απ’ τον ΑΝΤ1 από κάποια τηλέφωνα βγάζει κινηΤΟ, δεν βγάζει σταθερό είναι όμως τηλέφωνο ΑΝΤ1 γιατί είναι κάποια συνεργασία με κάποια εταιρία που δεν είναι του ΟΤΕ. Ακόμα και αυτό (.) παρουσιάστηκε ως στοιχείο εναντίον αυτής της γυναίκας! Το να βγαίνει και να λέει που είναι το παιδί σου. (( ένδειξη απογοήτευσης ))
<Ν> Δεν ήταν στοιχείο κάτι, γιατί υπήρχε αμέσως και απάντηση απ’ την αστυνομία μέσα στη δικογραφία. Η αστυνομία έκανε δηλώσεις όταν το είδε και τρία χρόνια πριν κιόλας και τους απάντησαν και απάντησαν που έτσι λειτουργεί η κινητή τηλεφωνία, δηλαδή οι άνθρωποι ήξεραν ότι δεν γίνεται κάτι. Όμως να το χρησιμοποιήσουν σαν χτύπημα κάτω από τη ζώνη, ναι, αυτό που λέγεται στο box, (_) βασικά καθόμουνα και το άκουγα με το στόμα ανοιχτό ΑΛλά πέρασαν κάποιες μέρες και έτσι από μια προσβολή στην άλλη πήγαιναν. [
<Τ> Μα να ρωτήσουν (_) @@@
<Ν> Δεν έχει σημασία πώς να κάνεις ερώτηση, – άλλο να κάνεις ερώτηση να διαλευκάνεις κάτι και άλλο να έχεις σκοπό να προσβάλεις τον άλλον, να τον βγάλεις απ’ τη:::ν ισορροπία και δεν ξέρω τι άλλο αποσκοπούσαν μ’ αυτό τον τρόπο, γιατί::: μ’ αυτό το δικαστήριο που τώρα έγινε, συγγνώ:::μη, με την Εύη Φατούρη, βγήκε μετά η μητέρα της και έλεγε ότι την έβριζαν στο δικαστήριο και τελικά την έβγαλαν έξω απ΄ την αίθουσα για::: να μην διακόπτει τη διαδικαΣΙΑ. Ούτε ήμουν ενημερωμένη τι ακριβώς έγινε εκεί πέρα, αλλά εμείς προσπαθούσαμε να κρατήσουμε τον εαυτό μας μόνο γι’ αυτό το σκοπό για να μην διακόπτεται η διαδικασία!
<Τ> Είναι μια τελείως διαφορετική υπόθεση εκείνη γιατί; Διότι σ’ εκείνη την υπόθεση οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν!
<Ν> Ακριβώς!
<Τ> Και μάλιστα αθωώθηκαν παμψηφεί!
<Ν> Αυτό δεν το γνωρίζω ακριβώς.
<Τ> Ναι (_) ακριβώς.
<Ν> Οπότε δεν μπορώ να βγάλω συμπέρασμα
<Τ> Είναι μια άλλη υπόθεση γιατί εκεί::: είναι αθώοι και μάλιστα παμψηφεί, απ’ ΌΛους.
<Ν> Όμως στο δικαστήριο, αν εγώ μπαίνω μέσα, εδώ πρέπει να υπάρχει μάρτυρας, εγώ γιατί δεν καθόμουν και έβριζα τους άλλους; Θα μπορούσα εκεί να κά:::νω, δεν ξέρω τώρα, και την Αρχαία Τραγωδία. Όμως δεν έκανα επεισόδια, δεν προσπαθούσα να παίζω. (_) Είναι πάρα πολύ εξοργιστικό και τι δεν ακούσαμε;
<Τ> Και τι δεν ΆΚουσες;
<Ν> Τρείς μήνες καθόμασταν, εγώ περίμενα έστω και μια λεξούλα, μητέρα είμαι, δεν ξέρω αρνούνται να::: με αποδεχτούν, δηλαδή σαν να::: μου λένε δεν είσαι μητέρα δεν αγαπούσες το παιδί σου, δεν θέλεις να μάθεις τι έγινε, δεν θέλεις (.) Εσείς τι ακριβώς θέλετε θέλω να ρωτήσω αυτή η ενωμένη ομάδα που τώρα κυκλοφορεί από δικαστήριο σε δικαστήριο, ίδιοι μάρτυρες παρουσιάζονται πανΤΟΥ. Και ΤΙ ΘΕλετε δηλαδή από μένα, δεν μπορώ να καταλάβω ΤΙ ΘΕλουν. ΤΙ ΘΕλουν; ΘΕλουν να πεθάνω; Να μην υπάρχω;
<Τ> Σου έλεγαν ότι δεν είσαι μητΕΡΑ, δεν αγαπάς- δεν αγαπούσες το παιδί σου πραγματικά ας πούμε; [
<Ν> Μα με αυτά που έλεγαν δηλαδή ο άλλος σηκώνεται και υπονοεί και ΕΙΠΩθηκε αυτό κάποια στιγμή. Δηλαδή αν εγώ κάτσω και μαζέψω τι ειπώθηκε…[
<Τ> Ναι
<Ν> ….δεν ξέρω πόσα δικαστήρια μπορώ να κάνω (( κλαίει ))
<Τ> Ποια είναι η αντίδραση της αρχής;
<Ν> Όποτε εγώ απευθύνομαι σε κάποιες αρχές και λέω μα τι είναι αυτά που ΛΕγονται, μπορούν να σταματήσουν αυτά με κάποιο τρόπο; Μου λένε εσύ μπορείς να κάνεις μήνυση. Δεν μπορώ να ασχολούμαι με τις μηνύσεις! (( κοιτάει κάτω ))
<Τ> Δεν θέλεις κάθε μέρα να κάνεις μηνύσεις.
<Ν> Δεν μπορώ! Δηλαδή ο απλός πολίτης είναι δυστυχώς ανυπεράσπιστος. Ο καθένας μπορεί να βγει να πει ότι να ‘ναι, ότι του τη δώσει και μετά να μην έχει καμιά ευθύνη (_) και βάζει τον εαυτό του από πάνω με κάποιο τρόπο, αλλά εγώ τι θα κάνω δηλαδή; Ή εκτός αν εγώ, υπάρχει περίπτωση που εγώ θεωρούμε πολίτης δεύτερης κατηγορίας.
<Τ> Όχι.
<Ν> Δεν εννοώ την εθνικότητα μου. Εγώ απ’ ότι καταλαβαίνω ο πολίτης που δεν έχει λέφτα αυτόματα ΜΠΑίνει, πώς να το πούμε, μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
<Τ> Να σε ρωτήσω όταν ήρθες αντιμέτωπη με (_) με τους κατηγορούμενους, τους ανήλικους και τις οικογένειες τους (_) Σε κοίταξαν στα μάτια;
<Ν> Βεβαίως!
<Τ> Τι σου είπαν; (( η ένταση της φωνής κατεβαίνει ))
<Ν> Ε, (.) δεν είχαμε συνομιλία ευτυχώς, ούτε δεν ήθελα να το πεΤΥχω (.), δεν αποσκοπούσε σε κάτι. Αυτό που είπαμε, είπαμε πριν, είχαμε αρκετό χρόνο! ΑπλΩΣ εγώ αναρωτιέμαι κάποιος που έχει αρμοδιότητες, που έχει δύναμη, που έχει μέσα δηλαδή, ασχολείται, που είναι τελοσπάντων το επάγγελμα του και βλέπει ότι γίνεται ένα απίστευτο γεγοΝΟΣ σε μια μικρή ΠΟλη, σε απόσταση διακόσια με τριακόσια μέτρα ζούμε ο ένας με τον άλλον. ΤΕτοιο γεγοΝΟΣ! Και η διαδικασία έπαιρνε τόσο πολύ χρόνο που εμείς αναγκαστικά συναντιόμαστε σε καθημερινή βάση, δηλαδή τι αντίδραση να περιμένουν από μένα; Τι αντίδραση να περιμένω απ’ αυτούς;
<Τ> Θεωρώ ότι…..[
<Ν> Τι να ΚΑνω; Δηλαδή εγώ έπρεπε συνέχεια να κάνω πως δεν τους ΒΛΕπω; Να μην τους μιλΑΩ;
<Τ> Έβγαινες από το σπίτι να περπατήσεις να πας στη δουλειΑ σου. Εσύ είσαι καθηγήτρια πιάνου, διδάσκεις! [
<Ν> Έμενα πάρα πολύ κοντά από την κυρία……[
<Τ> Και έπρεπε να κάνεις τη δουλειά σου, κατέβαινες με τα πόδια να πας στη δουλειά σου, να κάνεις τις δουλειές σου και έμενες κοντά στη δουλειά σου. (_) ΣυναντΟΥΣΕΣ αυτά τα παιδιά;
<Ν> Ναι τους έβλεπα πολλές φορές που περνούσαν δίπλα απ’ το σπίτι μου, τους συναντούσα. Όχι μόνο αυτούς. Καλά από την αρχή πως είναι τα πρόσωπά τους, δηλαδή δεν τους ήξερα.
<Τ> Ναι.
<Ν> Δεν τους ήξερα αυτό ίσως είναι και καλύτερο!
<Τ> Όταν τους συναντούσες πως αισθανόσουνα;
<Ν> @@@ Τι να σου πω παιδί μου; (_) Άσχημα, Άσχημα! (.) Είναι κάτι δεν ξέρω απ’ τη μια δεν μπορείς να κρατάς συνέχεια τον εαυτό σου έτσι ας πούμε στα σίδερα κλειδωμένο, από την άλλη – αμέσως – μπαίνει η λογική καλά και μετά τι; Τι; Τι θα πετύχουμε αν εξοργιστώ ΤΩρα; Αυτή τη στιγμή θα αφήσω τον εαυτό μου, θα γίνω πυρ και μανία, μεΤΑ, μεΤΑ ΤΙ; Έχουμε δικαστήριο, έχουμε το ένα, έχουμε το άλλο. Και ίσως κάτι θα μάθω, ίσως κάτι θα μάθω, ίσως κάτι θα μάθω!
<Τ> Σε προκαλού – σε προκαλούσαν; Σου μιλούσαν;
<Ν> (_) Όχι, αλλά μερικές φορές δεν χρειάζονται ΛΟγια!
<Τ> Δηλαδή; (( έκφραση με τα μάτια ))
<Ν> το κάνεις και με το βλέμμα, το κάνεις με το βλέμμα και δεν μπορώ να καταλάβω γιατί;
<Τ> Δεν έτρε – δεν έτρεχαν να φύγουν μακριά σου ώστε να μην [
<Ν> Δεν χρειαζόταν να τρέχουν μπορούσαν και να φύγουν, δεν τους κυνηγούσε κανένας. (.) Αλλά μερικές φορές εκεί που κοιμάσαι με τα δικά σου όνειρα, μερικές φορές ούτε εγώ ξέρω που μπορούν να με οδηγήσουν. Τώρα πλέον Έμαθα! Τώρα πλέον έμαθα ότι πρώτον είμαι ενήλικη, δεύτερον (.) θα με κατηγορήσουν μια χαρά για το οτιδήποτε μπορεί να γίνει και τρίτον θα τιμωρηθώ αμέσως όχι μετά από πολλά χρόνια και εκτός από αυτό που μου πήραν το παιδί μου, έλεγα ΤΙ άλλο μπορεί να πάθω; (( κοιτάζει στο κενό )) ΤΙ, τι έχω να χάσω; Δεν έχω να χάσω τίποτα, δεν θέλω τίποτα, τώρα ας πούμε τελείωσε η ΖΩΗ μου.
<Τ> Ναι (_) @@@
<Ν> Δεν είναι έτσι ακριβώς! (_) Υπάρχουν το σπίτι σου, η δουλειά σου, οι φίλοι σου και το μοναδικό για το οποίο θα παλέβεις χρόνια είναι να γίνεις αποδεκτός στην κοινωνία, την κοινωνική σου θέση. (_) Όλα αυτά μπορούν να στα πάρουν άμα είσαι απρόσεκτος. Όμως μετά κατάλαβα που δεν είμαστε υποχρεωμένοι να απαντάμε σε κάθε ΠΡΟκληση που υπάρχει μπροστά μας. (_) Αυτό είναι ανώφελο, πρώτα απ’ όλα και δεύτερον αν δεν θα έχω ΤΕΡΑστια υπομονή, δουλική υπομονή που λέω χρειάζεται, ΠΩΣ θα μάθω τελικά;
<Τ> Στο δικαστήριο τους ΡΩτησε ο δικαστής, ΤΙ έχουν να πούνε σ’ αυτή την άμοιρη; (( κοιτάζει και πάλι το κοινό ))
<Ν> @@@ (.) αυτό είναι – αυτό είναι κάτι που ας πούμε αυτή την ημέρα αρρώστησα πραγματιΚΑ! (.) Εγώ καθόμουνα και απ’ αυτό που άκουγα (.) προσπαθούσα να (.) ΝΑ ακούσω ΚΑποια λέξη, ΚΑποια απόφραση ίσως της φωνής (.) ΚΑτι, ΚΑτι, ΚΑτι που κακά τα ψέματα ο πρόεδρος που θα ήθελε να πιστέψει ότι έγιναν όλα αυτά είμαι ΕΓΩ, η μητέρα του, ευχαρίστως! (.) Και τελευταία μέρα που πέρασα πολύ πολύ δύσκολα, πολύ άσχημα και ήταν και επεισόδια και μέσα, όχι μεταξύ μας, μεταξύ τους. [
<Τ> Ναι έσπασαν κάποια βιβλιοθήκη, κάτι πίνακες στην ανακοίνωση της απόφασης
<Ν> Ναι [
<Τ> Α, έγιναν και νωρίτερα; (( κουνάει το κεφάλι καταφατικά ))
<Ν> Ναι, ήταν και νωρίτερα και επειδή ήξερα τι μπορεί να γίνει, φανταζόμουνα και δεν ήμουν και καλά αυτή την ημέρα λέω ΚΑΛΥτερα να μην πάω, γιατί ΤΙ θα αλλάξει, θα ΠΑω, δεν θα ΠΑω; Και θα είναι και η τηλεόραση εκεί, θα γίνει…..[ (( ένδειξη απόγνωσης ))
<Τ> Όταν τους ρώτησε λοιπόν ΤΙ έχετε να πείτε σ’ αυτή την άμοιρη, ΤΙ σου είπανε;
<Ν> @@@ (_)…δώδεκα ώρες καθόμασταν (.) , ήταν η μέρα της απολογίας (.) και στο τέλος κάνανε διάφορες ερωτήσεις ο κάθε έκανε την εντύπωση του. Τους ρωτούσαν λέει:(_)»Να εδώ κάθεται η μητέρα του παιδιού, του Άλεξ, η κυρία Νατέλα, γύρισε και κοιταξέ την»! (_)Και γυρνούσαν και με κοιτούσαν- έτσι στα μάτια δηλαδή- κάθισαν απλά με απάθεια -, άλλος με αυθάδεια, ο άλλος με πρόκληση και τα λοιπά και τους ρωτούσαν μετά τι έχετε να πείτε σ’ αυτή τη γυναίκα; (_) Και εγώ περίμενα τώρα τι θα απαντήσει ο καθένας. (.) Δεν μπορώ! Αν θα ήμουνα στη θέση τους και πραγματικά δεν θα έκανα κάτι το πρώτο που θα έλεγα είναι, θα έλεγα » Κυρία Νατέλα εγώ δεν το έκανα » ! [
<Τ> Αν δεν το είχες κάνει, Αν το είχες κάνει θα έλεγες…-
<Ν> Κανείς δεν απάντησε, καΝΕΙΣ [
(( ηχητική υπόκρουση πίσω από τη συνομιλία σε χαμηλή ένταση ))
<Τ> Δεν είπαν ΤΙποτα; Δεν σου είπαν ΤΙποτα;
<Ν> Μου έλεγαν έτσι: « Ε – τι να την πω τώρα;»,ο ένας. (.) Ο άλλος δήλωσε απλά:»Δεν έχω να την πω κάτι! ». (.) Ο καθένας απ’ αυτούς λέει δεν έχω να πω τίποτα σ’ αυτή τη γυναίκα. Το έκαναν επειδή πέρασε πολύ καιρός; (.) Το έκαναν επειδή πλέον με μισούν; Και εγώ τους μισώ και αυτοί με μισούν!
<Τ> Αυτοί γιατί να σε μισούν; (( κινεί τα βλέφαρα προς τα πάνω ))
<Ν> Αλλά [
<Τ> Αν σου σκότωσαν το παιδί γιατί να σε μισούν; Και θα ήθελα να πω ακριβώς την απόφαση γιατί καμιά φορά ξέρεις, οι λέξεις σ’ αυτά τα θέματα παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο. (( κοιτάζει την σκαλέτα )) Η απόφαση του δικαστηρίου αναφέρεται σε ΜΗ σκοπούμενη θανατηφόρα σωματική ΒΛΑβη και περιύβριση νεκρού και θα έλεγα να τη δείξουμε γιατί νωρίτερα εν τη ρήμη του λόγου ανέφερα μια λάθος έκφραση στον πρόλογο της εκπομπής, να ΔΕΙξουμε τη σωστή (_) απόφαση: (( απευθύνεται στο κοινό ))» ΜΗ σκοΠΟΥμενη θανατηΦΟΡΑ σωματική ΒΛΑβη και περιύβριση νεκρού», είναι η απόφαση για τους πέντε ανήλικους (_) @@@
<Ν> (_) Πώς να την ακούς αυτή για το παιδί σου; Τι σημασία έχει για μένα αν ήταν μη σκοπούμενη ή σκοπούμενη ενέργεια; (_)
<Τ> (_) Ξέρεις τι αισθάνομαι, Νατέλα μου? (.) Αισθάνομαι ότι [
<Ν> Ή όπως ΔΗλωσε ένας δικηγόρος υπεράσπισης λέει: << Συμφωνούμε με την απόφαση επειδή>> (_) Δηλαδή αυτό που ήταν μη σκοπούμενη θανατηφόρα σωματική βλάβη το παιδί δεν το φόβισε; (( η φωνή της τρέμει )) Για μένα δεν έχει καμία σημασία! (_) Εγώ μια χαρά περίμενα το παιδί μου να γυρίσει και να πάμε μαζί (.) (( η ένταση της μουσικής υπόκρουσης αυξάνεται )) και βγήκα μετά από τις εννέα στο χωριό. (.) Κάθε μέρα από το πρωί μέχρι το βράδυ τι έγινε και τι έγινε; Είναι, είναι και ένα θέμα των νομικών να ξεχωρίζουν πάρα πολύ μικρές λεπτομέρειες και να αποφασίζουν, ΓΙ΄αυτό υπάρχουν δικαστήρια. Δικαστήριο θα πεί να αποφασίζει φταίει από εκΕΙ ως εκΕΙ, θα υπάρχει αυτή κι αυτή η τιμωρία. Για μένα όμως τι διαφορά έχει; (_)
<Τ> Αισθάνομαι ότι (_) @@@ (_) (( επιφώνημα συμπαράστασης )) πέρασες Οσα πέρασες και αυτός ο πόνος δεν βρήκε ποΤΕ και μια ΛΥΤρωση μέσω της δικαστικής οδού, δηλαδή ο ΠΟνος του χαμού ενός παιδιού δεν φεύγει ποΤΕ, δεν ξεπερνιέται ποΤΕ, μένει πάντα μέσα στην ψυχή. Αλλά τουλάχιστον μέσα στο δικαστήριο έρχεται μια ΛΥΤρωση. Είναι ΚΑποιος, ο οποίος ΕΥΘΥνεται, γίνεται μια ΔΙκη…..[
<Ν> @@@……(( επιφώνημα ))
<Τ> ……μαθαίνεις τι έγινε τελικά- μέσω του δικαστηρίου. Εννοώ αυτή η διαδικασία δεν υπήρξε για σένα. (.) Η απόφαση λέει στην ουσία για να το πω και σε απλά ελληνικά, ότι πέντε παιδιά αφαίρεσαν τη ζωή του Άλεξ χωρίς να το θέλουν. Αυτό λέει η απόφαση! Ωστόσο η μάνα αυτή δεν βρήκε ΠΟΤΕ, δεν έμαθε ΠΟΤΕ που, που είναι το παιδί της. (.) (( στρέφει το βλέμμα της στο κοινό )) Και θα έπρεπε η δικαιοσύνη αν δεν τον βρήκε μέχρι τώρα τον τρόπο, να τον ΒΡΕΙ! Να ΒΡΕΙ τον τρόπο! Να ΠΙΕσει τα παιδιά αυτά και τις οικογένειες τους, ώστε να ομολοΓΗΣΟΥΝ, εφόσον δεν ήθελαν που τον σκότωσαν, να ομολοΓΗΣΟΥΝ που είναι αυτό το παιδί , τι το έκαναν μετά; – ΤΙ το ΕΚαναν; – Να της δώσουν μια ΑΠΑντηση! – ΓΙΑΤΙ δεν μιλάνε; -ΤΙ έκαναν εφόσον το σκότωσαν; Η δικαιοσύνη λέει ότι το σκότωσαν ΚΑΤΑ ΛΑΘΟΣ, μη σκοπούμενη θανατηφόρα σωματική βλάβη. – Του προξένησαν δηλαδή ένα τραύμα και κατά λάθος το σκότωσαν. Εντάξει, κατά λάθος! (.) ΤΙ το ΕΚαναν μετά; – Γιατί δεν της το λέει ΚΑποιος; – Να τους αναγκάσει η ελληνική δικαιοσύνη να το ΠΟΥΝ με κάποιο τρόπο.- ΤΙ
έκαναν αυτό το παιΔΙ; Διαφημίσεις και μετά θα πούμε περισσότερα…….(( κοιτάζει προς τα κάτω ))
(( μουσική έναρξης και τέλους εκπομπής, σηματοδοτεί τη διακοπή για διαφημίσεις ))
ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ, διάρκειας 8 λεπτών 20 δευτερολέπτων
(( μουσική έναρξης και τέλους εκπομπής, σηματοδοτεί την συνέχεια ))
(( παράλληλα ακολουθεί τρέιλερ και εκφώνηση από την Τατιάνα Στεφανίδου για το θέμα της επόμενης εκπομπής με διαφορετική μουσική υπόκρουση ))
«Τι θα έκανες εσύ; Τρία πειράματα, τρία σενάρια – ο σερβιτόρος ρίχνει το τοστ-μια κοπέλα ετοιμάζεται να το φάει-της ΤΟ ΛΕΣ; – Βλέπεις κάποιον να κλέβει – ΠΩΣ αντιδράς; – Ρίχνουν σκόνη στο ποτό της το βλέπεις την ενημεΡΩΝΕΙΣ; ΤΙ θα έκανες στη θέση τους;» (( απόσπασμα πριν τη συνομιλία ))
<Τ> Νατέλα μου, αισθάνομαι (.) ΠΟΛΥ άσχημα για κάτι, (.) το ξέρεις; (.) Αισθάνομαι ότι (.) ΕΣΥ έχασες το παιδί σου και ότι ΚΑποιοι σε σκότωσαν μετά πάρα πολλές φορές. (.) Δηλαδή δεν μπορώ να διανοηθώ ότι υπήρξε άνθρωπος στο δικαστήριο ως μάρτυρας, (.) ο οποίος μάλιστα (_) έχει ο ίδιος απ’ ότι έχω μάθει παντρευτεί Ρωσίδα που τον εγκαΤΕλειψε και πήρε και τα τρία του παιδιά και πήγε στο εσωτ – στο εξωτερικό, που εμφανίστηκε στο δικαστήριο να πει για σένα ότι ήσουν ελευθέρων ηθών και ότι ο σύζυγος σου σε αγόρασε. (.) Δηλαδή πως άντεξες να ακούσεις ΤΕτοια πράγματα;
<Ν> (_) Βασικά όποτε ήξερα που θα παρουσιαστεί παρόμοιο σενάριο….[
<Τ> @@@
<Ν> …..απ’ την στιγμή που όλοι ήξεραν από πού ήρθα, απ’ όσο ακούσατε δεν πήγαινα γιατί δεν είχε νόημα να χάνω χρόνο και να ακούω (.) απίστευτες ασυναρτησίες
<Τ> Το δικαστήριο γιατί κάθισε να ακούσει όλους αυτούς τους ισχυρισμούς; Ήταν άσχετοι…. [
<Ν> Πολύ απλά [
<Τ> …..ΗΤαν άσχετοι με την υπόθεση της εξαφάνισης του παιδιού. Τι νόημα είχαν αυτοί, ΑΥΤΟΙ οι ισχυρισμοί για την εξέλιξη;
<Ν> Αυτό ήταν δύσκολο μπορούσε να – παρουσιαστεί και μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα κάποιος μάλιστα και να πει ότι εγώ ξέρω κάτι. Δεν είχες υποχρέωση να τον ακούς;
<Τ> Ξέρω κάτι σε σχέση με την υπόθεση! Η δική σου ζωή ΤΙ σχέση έχει; Η δική σου προσωπικότητα ΤΙ σχέση έχει;
<Ν> ΜΑλλον δεν έχει σχέση ούτε με τη δική μου ζωή, ούτε γενικώς με την δική μου ύπαρξη. Ε, (_) βέβαια διασκεδάστηκε αφάνταστα και η δική του όπως και μερικούς άλλους η κατάθεση, όμως εμένα αυτό δεν με βοηθάει! Πρώτη φορά που είδα τι ακριβώς λέγεται εξοργίστηκα πάρα ΠΟΛΥ! Μετά μου είπανε, νομίζω δίνουμε και πολύ βάση [
<Τ> ΠΟΣΟ πληγώθηκες εσύ μ’ αυτά, Νατέλα;
<Ν> @@@ (_)απ ’την αρχή κάθε φορά γινόμουνα Αρρωστη, μετά κατάλαβα όμως ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί, (_) γιατί συγγνώμη κιόλας εγώ πρέπει και να δουλέψω κάπως. (.) Και η φύση της δουλειάς μου δεν προβλέπει να είμαι σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. – Πρέπει να είμαι ήρεμη, να είμαι ισορροπημένη, πρέπει να διαχειρίζομαι καταστάσεις.(_) Και ΚΑποια στιγμή εκεί που (.) για πολλοστή φορά πάλι αρρώστησα με αυτά που έλεγαν – Και για ΜΕνα έλεγαν και για την οικογένεια ΜΟΥ και για τον άντρα ΜΟΥ και για ποιόν δεν έλεγαν;
<Τ> Για τον άντρα σου έχουν πει ΑΠΙστευτα πράγματα! ΠΩΣ το αντέξατε;
<Ν> Ο καθένας έλεγε ΟΤΙ ήθελε! [ (( κοιτάει αλλού ))
<Τ> Να σε ρωτήσω κάτι Νατέλα; Αυτό επηρέασε τη σχέση σας καθόλου – , δηλαδή πως το αντέξατε, – δυο άνθρωποι να σταθείτε στα πόδια σας, να διατηρήσετε την ψυχική σας ισορροπία, να είστε καλά μεταξύ σας; Αυτό το βουνό, δηλαδή σκέφτομαι (( κοιτάει μια προς το κοινό μια προς την κάμερα με ύφος απορίας )) λένε για μας που είμαστε δημόσια πρόσωπα κάτι στην τηλεόραση και στενοχωριόμαστε και πάμε σπίτι (.) και ΕΙμαστε ενοχλημένοι, ΕΙμαστε στενοχωρημένοι, (( κουνάει τα χέρια της )) μπορεί αυτό να επιδράσει στη μεταξύ ΜΑΣ σχέση. ΠΩΣ το αντέξατε
όλο αυτό;